Η Ελλάδα παρακολουθεί πολύ στενά τις εξελίξεις στη Λιβύη και ιδιαίτερα την υπογραφή «μνημονίου συνεργασίας» μεταξύ της κυβέρνησης εθνικής ενότητας (GNU) της Λιβύης και της Τουρκίας στον τομέα των υδρογονανθράκων, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών.
Η συμφωνία για τους υδρογονάνθρακες
Με εντολή Ερντογάν ταξίδεψαν στη Λιβύη ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο Χουλουσί Ακάρ, ο Φατίχ Ντονμέζ, o Μεχμέτ Μους, ο Ιμπραήμ Καλίν, ο Φαχρετίν Αλτούν. Οι Τούρκοι αξιωματούχοι είχαν συνάντηση με τον προσωρινό πρωθυπουργό Αμπντουλχαμίντ Ντμπεϊμπά, την υπουργό Εξωτερικών Νετζλά Αλ Μανγκούς, τον επικεφαλής του προεδρικού συμβουλίου της Λιβύης Μοχάμεντ αλ Μένφι, τον Χαλίντ Αλ Μίσρι κ.ά.
«Η συμφωνία για τους υδρογονάνθρακες που μόλις υπογράψαμε στοχεύει στη συνεργασία με τουρκικές και λιβυκές εταιρείες, όπως η εξερεύνηση και η γεώτρηση, με αμοιβαία συνεννόηση και στη στεριά και στη θάλασσα και στις ζώνες θαλάσσιας δικαιοδοσίας μας με win win κατανόηση», δήλωσε ο κ. Τσαβούσογλου.
Πάντως στην τουρκική αντιπροσωπεία προκλήθηκε αναστάτωση όταν η υπουργός Εξωτερικών της Λιβύης δήλωσε ότι «το μνημόνιο συμφωνίας για τον καθορισμό περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας δεν έχει ακόμη ενεργοποιηθεί, καθώς αναμένει τις διαδικασίες έγκρισης του ΟΗΕ. Ωστόσο δεν έχουμε οριστικοποιήσει αυτό το θέμα ακόμα. Καθώς πρόκειται για τεχνικό ζήτημα, οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται».
Ο κ. Τσαβούσογλου απάντησε πως «νομίζω ότι υπήρξε παρεξήγηση σχετικά με τη συμφωνία για τη θαλάσσια δικαιοδοσία. Αυτή η συμφωνία είναι μια συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ δύο κυρίαρχων χωρών. Και αυτή η συμφωνία είναι μια συμφωνία σε ισχύ. Με άλλα λόγια, ο ΟΗΕ δεν είναι μηχανισμός επικύρωσης αυτής της συμφωνίας».
Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας έδειξε πως η Αγκυρα πιέζει τη Λιβύη για την οριστικοποίηση των ορίων της υφαλοκρηπίδας της. Αμέσως μετά την αντίδραση του κ. Τσαβούσογλου, η κ. Μανγκούς διόρθωσε τονίζoντας πως «όχι έγκριση. Εννοώ εγγραφή από τη Λιβύη».
O υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας ρωτήθηκε για τις πιθανές αντιδράσεις της Ελλάδας στις συμφωνίες, με τον κ. Τσαβούσογλου να ξεκαθαρίζει ότι «τρίτες χώρες δεν έχουν το δικαίωμα να παρέμβουν στη συμφωνία που υπέγραψαν οι δύο κυρίαρχες χώρες. Δεν έχει σημασία τι πιστεύουν».
Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα έχει προβεί σε οριοθέτηση της ΑΟΖ της με την Αίγυπτο, συμφωνία η οποία έχει συναφθεί με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Επίσης, διαμηνύεται πως η Ελλάδα έχει κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή, τα οποία προτίθεται να υπερασπιστεί με όλα τα νόμιμα μέσα, με πλήρη σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.
Παράλληλα, υπογραμμίζεται ότι η Ελλάδα διατηρεί, όπως ορίζει η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, δικαίωμα ipso facto et ad initio σε υφαλοκρηπίδα, η οποία, ελλείψει διμερούς συμφωνίας ορίζεται με τη μέση γραμμή.
Τέλος, επισημαίνεται ότι το τουρκο-λιβυκό «μνημόνιο» του 2019 είναι παράνομο, άκυρο και ανυπόστατο. Ως εκ τούτου, ουδείς έχει κανένα δικαίωμα να το επικαλείται. Οποιαδήποτε αναφορά ή ενέργεια σε εφαρμογή του εν λόγω «μνημονίου» θα είναι εκ των πραγμάτων παράνομη και αναλόγως της βαρύτητας της, θα υπάρξει αντίδραση τόσο σε διμερές επίπεδο όσο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και ΝΑΤΟ.
Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας μίλησε τηλεφωνικά τη Δευτέρα 3/10 με τον Αιγύπτιο ομόλογό του Σάμεχ Σούκρι (Sameh Shoukry) αναφορικά με τις πρόσφατες εξελίξεις στη Λιβύη. Αμφότερες οι πλευρές, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, αμφισβήτησαν τη νομιμότητα της λιβυκής κυβέρνησης εθνικής ενότητας να υπογράψει το εν λόγω μνημόνιο κατανόησης με την Τουρκία. Συμφωνήθηκε, επίσης, όπως ο Έλληνας υπουργός ΕΞωτερικών μεταβεί στο Κάιρο για διαβουλεύσεις την προσεχή Κυριακή
Ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, Γιάννης Οικονόμου ερωτηθείς για το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο τόνισε ότι η Τουρκία επιχειρεί να ενεργοποιήσει ένα μνημόνιο που είναι ουσιαστικά ανενεργό και νεκρό. «Δεν είναι πρώτη φορά που η Τουρκία φαίνεται να αγνοεί τον διεθνή περίγυρο και να δημιουργεί τετελεσμένα. Η Τουρκία προσπαθεί να χτίσει μια πραγματικότητα γύρω από κάτι που είναι παράνομο» σχολίασε τονίζοντας ότι θίγει κυριαρχικά δικαιώματα και άλλων χωρών.
Η απάντηση της Αθήνας
Στην Αθήνα, αφού υποδέχθηκαν τις πρώτες πληροφορίες, αξιολόγησαν σε τι συνίσταται η κίνηση αυτή της Τουρκίας, αλλά και τι σημαίνει πρακτικά. Το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο, άλλωστε, έχει την πρωτοτοτυπία ότι έχει κυρωθεί από την τουρκική εθνοσυνέλευση, αλλά όχι από τη Βουλή της Λιβύης, ενώ, παράλληλα, έχουν κατατεθεί οι συντεταγμένες του στον ΟΗΕ.
Στο μεταξύ, από τότε που συμφωνήθηκε το Τουρκολιβυκό, στην περιοχή υπάρχει το νέο δεδομένο της μερικής συμφωνίας Ελλάδας-Αιγύπτου για τη χάραξη ΑΟΖ, κάτι που έχει περάσει από τα κοινοβούλια και των δύο χωρών και θεωρείται μια συμφωνία που τυγχάνει διεθνούς αναγνώρισης.
Κατά πρώτον, στην Αθήνα στέκονται στο γεγονός ότι η συμφωνία που ανακοίνωσε εν χορδαίς και οργάνοις ο κ. Τσαβούσογλου με τη Λίβυα ομόλογο του Νάιλα Ελ Μανγκούς δεν τυγχάνει ευρείας αποδοχής στην ίδια τη Λιβύη. Έτσι, κυβερνητικά στελέχη στην Αθήνα εξέφραζαν ικανοποίηση για τις δηλώσεις του προέδρου, καθώς και της Επιτροπής Ενέργειας και Φυσικών Πόρων της λιβυκής Βουλής των Αντιπροσώπων, αναφορικά με την ακυρότητα και έλλειψη νομιμότητας του εν λόγω μνημονίου.
