Γράφει ο Κωνσταντίνος – Τιμολέον Τόλιας
Άμυντικος Αναλυτής ΘΠΕ
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες το περιβάλλον ασφαλείας στον ελλαδικό χώρο έχει μεταβληθεί δραματικά. Η δραματική αύξηση της εγκληματικότητας, ημεδαπούς και αλλοδαπούς, η εμφάνιση της απειλής της διεθνούς τρομοκρατίας καθώς και η αναμόχλευση αλυτρωτισμών εκ μέρους παραστρατιωτικών οργανώσεων, θέτουν νέα δεδομένα στον ευαίσθητο τομέα της δημόσιας τάξης και ασφάλειας με προεκτάσεις που φθάνουν να αφορούν την εθνική άμυνα και ασφάλεια.
Η ΕΛ.ΑΣ καταφέρνει να ανταπεξέρχεται, τις περισσότερες φορές οριακά στις απειλές που ανακύπτουν, θέτοντας επ’αμφιβόλω την επιχειρησιακή της επάρκεια. Μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες επανέρχεται η ανάγκη για την (επανα)δημιουργία ενός σώματος αποκλειστικά υπεύθυνου για την ασφάλεια της επαρχίας, όμοιο με την περίπου πριν τρεις δεκαετίες καταργηθείσα Χωροφυλακή.
Γιατί Χωροφυλακή;
Θα μπορούσε να είναι ένα ερώτημα. Για να το απαντήσουμε θα πρέπει να προβούμε σε ακριβή διάγνωση των μορφών απειλών που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα και την ικανότητα του σημερινού μοντέλου άμυνας και ασφάλειας να τις διαχειριστεί. Καταρχήν οφείλουμε να σημειώσουμε την ραγδαία αύξηση της εγκληματικότητας στην επαρχία που σχετίζεται τόσο με την προϊούσα οικονομική κρίση όσο κυρίως με την αύξηση της λαθρομετανάστευσης.
Η ύπαιθρος έχει στην κυριολεξία κατακλυστεί τα τελευταία χρόνια με εκατοντάδες χιλιάδες αλλοδαπούς λαθρομετανάστες, μουσουλμανικής κυρίως προέλευσης, που πέραν των κακουργηματικών πράξεων στις οποίες προβαίνουν αποτελούν δυνητικό συνεργάτη ξένων κέντρων και παράκεντρων εξουσίας με στοχεύσεις που ξεπερνούν τα στενά όρια της δημόσιας τάξης και ασφάλειας.
Την ίδια στιγμή η πολιτική τρομοκρατία δείχνει να επανεμφανίζεται ενώ έχει εδώ και καιρό επισημανθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες δραστηριοποίηση πυρήνων ισλαμιστικής τρομοκρατίας σε ελληνικό έδαφος.
Το σημαντικότερο όμως είναι πως κάνουν πλέον αισθητή την παρουσία τους εξτρεμιστικές ομάδες που στόχο έχουν την απόσπαση ελληνικών εδαφών από τον εθνικό κορμό ή έστω την απομείωση της ελληνικής εθνικής κυριαρχίας σε αυτές τις περιοχές. Όλα τα παραπάνω είναι γνωστά στις ελληνικές αρχές οι οποίες όμως έχουν προς το παρόν επιλέξει την αποσιώπηση του θέματος και την προβολή εικόνας ανυπαρξίας προβλήματος.
Το κύριο βάρος για την αντιμετώπιση των υπόψη απειλών πέφτουν στους ώμους των ΕΕΔ και των Σωμάτων Ασφαλείας. Όσον αφορά τις πρώτες έχουμε να κάνουμε κάποιες παρατηρήσεις.
Ο Ε.Σ που αναλαμβάνει και το κύριο βάρος αποτροπής και ανάσχεσης της απειλής, με εξαίρεση τις ειδικές του δυνάμεις, είναι προσανατολισμένος στην αντιμετώπιση της κύριας απειλής που προέρχεται από την πλευρά της Τουρκίας. Η φύση του, η δομή του, ο εξοπλισμός του και η εκπαίδευση του σε συνδυασμό με τα μικρά σχετικά του μεγέθη(με τάσεις περαιτέρω συρρίκνωσης) δεν του επιτρέπουν να διαθέσει σοβαρές δυνάμεις για την αντιμετώπιση παρόμοιων απειλών.
Όσον αφορά δε τα Σώματα Ασφαλείας και συγκεκριμένα την ΕΛ.ΑΣ, αυτή έχει σοβαρά κενά σε δόγμα, εκπαίδευση, οργάνωση και βαρύ οπλισμό ώστε να ληφθεί σοβαρά υπόψη ως παράγοντας αποτροπής. Είναι λανθασμένη η άποψη που θέλει τα σώματα ασφαλείας εστιασμένα αποκλειστικά στην πάταξη της εγκληματικότητας την στιγμή που ανακύπτουν απειλές που απειλούν τον “σκληρό πυρήνα” της κρατικής και εθνικής ασφάλειας .Η επιλογή λοιπόν της στρατιωτικοποίησης των σωμάτων ασφαλείας αποτελεί μονόδρομο.
Η λέξη «στρατιωτικοποίηση» δεν πρέπει να τρομάζει. Η εμπειρία έχει δείξει πως όσες υπηρεσίες κατά καιρούς αποστρατιωτικοποιήθηκαν (ΕΛ.ΑΣ,ΕΥΠ,ακόμη και η ΕΜΥ) απώλεσαν μέρος της αποτελεσματικότητας τους και της επιχειρησιακής τους ικανότητας. Επιβάλλεται λοιπόν η δημιουργία ενός παραστρατιωτικού σώματος με ζώνη ευθύνης την επαρχία που θα εγγυάται την επιτυχή αντιμετώπιση της απειλής αλλά και θα συμβάλλει γενικότερα στην εθνική άμυνα αποτελώντας άξιο συμπαραστάτη του στρατού ξηράς.
Ελληνική Χωροφυλακή:δομή και οργάνωση
Η Ελληνική Χωροφυλακή ήταν το πρώτο σώμα οργανωμένο στρατιωτικά με αστυνομικά καθήκοντα του Ελληνικού κράτους από κοινού με την Εθνοφυλακή, την Οροφυλακή και την Διοικητική αστυνομία. Καθήκοντα της ήταν η αστυνόμευση της επαρχίας με εξαίρεση την Αθήνα, τον Πειραιά,την Πάτρα και την Κέρκυρα(την πόλη, όχι το νησί). Το 1984 συγχωνεύτηκε με την αστυνομία πόλεων σχηματίζοντας την Ελληνική Αστυνομία.
Η απόφαση εκείνη, που φέρει έντονα τα χαρακτηριστικά του ιδεολογικού ρεβανσισμού, στέρησε το ελληνικό κράτος και κατ’ επέκταση την ελληνική κοινωνία από ένα άριστα οργανωμένο, με στρατιωτική εκπαίδευση και πειθαρχία σώμα για την αστυνόμευση της επαρχίας. Χρειάστηκε να έρθει η δεκαετία του ’90, με το πρωτοφανές κύμα εγκληματικότητας που έπληξε τη χώρα για να γίνει αντιληπτός ο λανθασμένος χαρακτήρας εκείνης της απόφασης, ακόμη και από τους ίδιους τους υπεύθυνους, χωρίς ωστόσο να τολμήσουν να διορθώσουν το λάθος στο οποίο υπέπεσαν.
Αν θα θέλαμε να υποδείξουμε τη μορφή που θα είχε ένα νέο σώμα Χωροφυλακής, θα είχαμε να κάνουμε κάποιες προτάσεις/παρατηρήσεις.
Καταρχήν προτείνεται ο γεωγραφικός διαχωρισμός της δικαιοδοσίας των Σωμάτων Ασφαλείας σύμφωνα με το Γαλλικό πρότυπο. Αστικά κέντρα με πληθυσμό άνω των 100.000 κατοίκων θα αστυνομεύονται αποκλειστικά από την ΕΛ.ΑΣ ενώ πόλεις , κωμοπόλεις και χωριά κάτω από αυτό το όριο από την ΕΛ.ΑΣ από κοινού την Χωροφυλακή. Με μια πρόχειρη ματιά στον πληθυσμιακό χάρτη της χώρας οι πόλεις εκείνες που συγκεντρώνουν πληθυσμό άνω των τιθέμενου ορίου είναι η Αθήνα(όλο το πολεοδομικό συγκρότημα), η Θεσσαλονίκη(ομοίως), η Πάτρα, η Λάρισα, ο Βόλος και το Ηράκλειο.
Σε αυτές τις πόλεις θα παραμείνει η αστυνομία ως το κύριο σώμα ασφαλείας συνεπικουρούμενη από τη χωροφυλακή μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις(θα μιλήσουμε παρακάτω). Οι ίδιες οι πόλεις θα αποτελούν και την έδρα των τοπικών Ανωτάτων Διοικήσεων, Ανωτέρων Διοικήσεων και Διοικήσεων Χωροφυλακής με δικαιοδοσία όμως εκτός των ορίων του πολεοδομικού συγκροτήματος.
Το μοντέλο διοίκησης της Χωροφυλακής θα ακολουθήσει το διαχωρισμό των Γάλλων και Ιταλών Χωροφυλάκων σε Στατική Χωροφυλακή(Fixed Gendarmerie) και Κινητή Χωροφυλακή(Mobile Gendarmerie) καθώς και σε Χωροφυλακή Ειδικών Αποστολών(Special Missions Gendarmerie).
Όσο αφορά την πρώτη θα πρέπει να υιοθετηθεί το κάθετο σύστημα διοίκησης Ανωτέρα Διοίκηση Χωροφυλακής(στην έδρα κάθε περιφέρειας)-Διοίκηση Χωροφυλακής(στην έδρα κάθε παλιού νομού)-Υποδιοίκηση Χωροφυλακής(στην έδρα κάθε Καλλικρατικού δήμου)-Τμημάτων και Σταθμών Χωροφυλακής. Σε ανώτατο επίπεδο(σε επίπεδο “υπερπεριφέρειας”) θα υπάρχουν Ανώτατες Διοικήσεις Χωροφυλακής που θα συντονίζουν το έργο των υφιστάμενων Ανωτέρων Διοικήσεων Χωροφυλακής κατά τον ίδιο τρόπο που οι δεύτερες θα συντονίζουν το έργο των υφιστάμενων Διοικήσεων Χωροφυλακής.
Συνολικά θα υπάρχουν:
-5 Ανώτατες Διοικήσεις Χωροφυλακής(Μακεδονίας-Θράκης, Πελοποννήσου και Ιονίων Νήσων, Κρήτης και Αιγαίου, Ηπείρου-Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας, Αττικής)
-14 Ανώτερες Διοικήσεις Χωροφυλακής(ανά μια στην έδρα κάθε περιφέρειας με αντίστοιχη ονομασία)
-52 Διοικήσεις Χωροφυλακής(ανά μια στην έδρα κάθε παλιού νομού με αντίστοιχη ονομασία)
Η στατική Χωροφυλακή θα περιορίζεται στην εκτέλεση τυπικών καθηκόντων Χωροφυλακής με σύνθεση και οργάνωση στρατιωτικού τύπου. Το προσωπικό της θα εξευρεθεί με τους εξής τρόπους:
ι)Από επιλεγμένα στελέχη της ΕΛ.ΑΣ, κυρίως των Διευθύνσεων Ειδικών Αστυνομικών Δυνάμεων, Αστυνομικών Επιχειρήσεων και Αμέσου Δράσεως.
ιι) Πρώην Επαγγελματίες Οπλίτες(ΕΠ.ΟΠ) του Ελληνικού Στρατού
ιιι) Απόστρατους αξιωματικούς και υπαξιωματικούς των Ε.Δ
ιv)Νεοεισαχθέντες στο Σώμα.
Θα υπάρξει μια σχολή αξιωματικών Χωροφυλακής, μια σχολή υπαξιωματικών Χωροφυλακής καθώς και σχολές χωροφυλάκων όπου θα εισάγεται κανείς με το σύστημα των πανελλαδικών εξετάσεων αλλά και με ένα σύστημα ανάλογο των Ειδικών Φρουρών της Αστυνομίας όπου όμως θα παρέχεται εκτός της ακαδημαϊκής/θεωρητικής, πρακτική εκπαίδευση με βάση στρατιωτικά πρότυπα ώστε να αποκλείονται οι αδύναμοι και ακατάλληλοι και το τελικό “προϊόν” να είναι υψηλού επιπέδου.
Απαραίτητη είναι και η εκπλήρωση των στρατιωτικών υποχρεώσεων των υποψήφιων στελεχών της Χωροφυλακής που θα δρουν σαν ένα προπαρασκευαστικό στάδιο για τη φοίτηση τους στις σχολές.
Μεγαλύτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην Κινούμενη Χωροφυλακή. Αυτή θα είναι οργανωμένη σε καθαρά στρατιωτικά πρότυπα και θα αποτελεί τη στρατηγική εφεδρεία της χωροφυλακής. Θα αποτελείται, τόσο από μονάδες με γεωγραφικό τομέα ευθύνης, όσο και από μονάδες απαλλαγμένες από συγκεκριμένη ζώνη ευθύνης και χώρο δράσης ολόκληρη την επικράτεια.
Πιο συγκεκριμένα στην έδρα κάθε Ανωτέρας Διοίκησης Χωροφυλακής, θα σταθμεύει Σύνταγμα Χωροφυλακής, με πρόβλεψη δράσης σε διττό ρόλο: τόσο ως δύναμη riot police(ΜΑΤ) όσο και σαν ελαφρύ πεζικό. Στις υφιστάμενες Διοικήσεις Χωροφυλακής θα αντιστοιχεί δύναμη Τάγματος Χωροφυλακής με σύνθεση, δομή και οργάνωση αυτό ενός Ελαφρού Τάγματος Πεζικού.
Σε επίπεδο Ανωτάτης Διοικήσεως Χωροφυλακής θα βρίσκεται Μηχανοποιημένη(Μ/Π) Ταξιαρχία Χωροφυλακής επί τροχοφόρων τεθωρακισμένων οχημάτων, σε ρόλο «επιχειρησιακής εφεδρείας».
Στην Αττική θα σταθμεύει Μηχανοκίνητη(Μ/Κ) Ταξιαρχία Χωροφυλακής, που θα δρα επί ερπυστριοφόρων τεθωρακισμένων οχημάτων, σε ρόλο «στρατηγικής εφεδρείας» του Σώματος.
Όσον αφορά την Χωροφυλακή Ειδικών Αποστολών θα υπάρχουν 5 Διοικήσεις Ειδικών Αποστολών, μία ανά Ανωτάτη Διοίκηση Χωροφυλακής, με υφιστάμενο αριθμό Ταγμάτων Ειδικών Αποστολών, ενώ σε κεντρικό επίπεδο θα υπάρχει Σύνταγμα Καταδρομών-Αλεξιπτωτιστών με δικαιοδοσία σε όλη την επικράτεια.
Στην Χωροφυλακή Ειδικών Αποστολών θα εντάσσεται και μια Μονάδα Ειδικών Επιχειρήσεων επιπέδου Τάγματος/Μοίρας για δράση σε ιδιαίτερες καταστάσεις που απαιτούν ιδιαίτερα μέτρα.
Τέλος πρέπει να προβλέπεται η ίδρυση Διοίκησης Αεροπορίας Χωροφυλακής(Gendarmerie Aviation Command) με συνολικά 3 τάγματα μεταφορικών ελικοπτέρων και έναν ενισχυμένο λόχο εξοπλισμένων/επιθετικών ελικοπτέρων.
Ο Κλάδος Ασφαλείας του Σώματος θα πρέπει να κινείται στην εξασφάλιση της Κρατικής Ασφάλειας. Προτείνεται η απόσπαση της συγκεκριμένης αποστολής από την ΕΛ.ΑΣ, η οποία θα περιοριστεί σε αποστολές Δημοσίας Ασφαλείας και η δημιουργία Γενικής Διεύθυνσης Κρατικής Ασφαλείας υπό την Χωροφυλακή(για όσους δεν το γνωρίζουν η Ελληνική Χωροφυλακή διέθετε μέχρι καταργήσεως της την Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας, αναβαθμισμένο πρόδρομο της σημερινής Κρατικής Ασφαλείας).