*Γράφει ο Παναγιώτης Πεντζουρίδης, Δημοσιογράφος – Εκδότης του ThraceNews / Θρακικό Πρακτορείο Ειδήσεων
Η απαγόρευση εισόδου στην Τουρκία του δημοσιογράφου Νίκου Ασλανίδη έφερε ξανά στο προσκήνιο τις ευαίσθητες ισορροπίες ανάμεσα στην ελευθερία του Τύπου, την ιστορική μνήμη και τη διπλωματία.
Χωρίς να του αποδοθεί καμία παραβατική πράξη ή εχθρική συμπεριφορά, ο έμπειρος ρεπόρτερ της ΕΡΤ3 χαρακτηρίστηκε «επικίνδυνος για την Τουρκία» και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Ελλάδα, προκαλώντας κύμα αντιδράσεων στον δημοσιογραφικό κόσμο.
Ένα απροσδόκητο «στοπ» στα σύνορα
Ο Νίκος Ασλανίδης ταξίδευε με αποστολή περίπου 100 δημοσιογράφων της ΕΣΗΕΜ-Θ προς την Κωνσταντινούπολη, όταν οι τουρκικές αρχές του απαγόρευσαν την είσοδο στη χώρα.
Στον έλεγχο διαβατηρίων ενημερώθηκε ότι θεωρείται «επικίνδυνος» χωρίς να του δοθεί περαιτέρω εξήγηση.
Κρατήθηκε προσωρινά σε αστυνομικό τμήμα και, ύστερα από παρέμβαση του Έλληνα προξένου στην Αδριανούπολη, του επετράπη να επιστρέψει στη χώρα μας.
Ο δημοσιογράφος της μνήμης
Ο Ασλανίδης είναι γνωστός για τη μακρόχρονη ερευνητική του πορεία σε θέματα ιστορικής μνήμης και ταυτότητας του Ελληνισμού, με έμφαση στη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, τους αγνοουμένους της Κύπρου, αλλά και τις Αλησμόνητες Πατρίδες του Ελληνισμού στη Μικρά Ασία και τον Πόντο.
Το έργο του, αν και καθαρά ερευνητικό και πολιτιστικό, αγγίζει ζητήματα που παραμένουν εξαιρετικά ευαίσθητα για την τουρκική κρατική πολιτική, η οποία εξακολουθεί να αποφεύγει κάθε αναγνώριση των εγκλημάτων κατά των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής περιόδου.
Τι σημαίνει «επικίνδυνος για την Τουρκία»
Στο τουρκικό διοικητικό δίκαιο, ο χαρακτηρισμός αυτός δεν αφορά μόνο θέματα ασφάλειας.
Οι αρχές χρησιμοποιούν τον όρο «Ülke güvenliği açısından sakıncalı kişi» – δηλαδή «άτομο επιβλαβές για την εθνική ασφάλεια» – για να απαγορεύσουν την είσοδο ξένων πολιτών χωρίς δικαστική απόφαση, απλώς με διοικητική εντολή.
Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι ο δημοσιογράφος:
-
καταγράφεται σε “μαύρη λίστα” (Yasaklılar Listesi) του τουρκικού Υπουργείου Εσωτερικών ή της ΜΙΤ,
-
και του απαγορεύεται η είσοδος ή διαμονή στη χώρα, χωρίς να του γνωστοποιηθεί ο λόγος.
Η “επικινδυνότητα” μπορεί να βασίζεται:
-
σε προηγούμενες δημοσιεύσεις ή ρεπορτάζ που θεωρούνται “εχθρικά προς την εικόνα της Τουρκίας”,
-
σε επαφές με πρόσωπα ή οργανώσεις που το καθεστώς χαρακτηρίζει “ανεπιθύμητα”,
-
ή απλώς στην ενασχόληση με “ευαίσθητα ιστορικά θέματα” που αμφισβητούν την επίσημη κρατική αφήγηση.
Στην περίπτωση του Νίκου Ασλανίδη, όλα δείχνουν πως ο “κίνδυνος” που ενόχλησε δεν είναι πολιτικός, αλλά μνημονικός.
Η δουλειά του φωτίζει κεφάλαια της ιστορίας που η Άγκυρα επιδιώκει να μείνουν στη σκιά — τον Ελληνισμό του Πόντου, τις διώξεις, τους ξεριζωμούς.
Έτσι, “επικίνδυνος” δεν σημαίνει βίαιος ή απειλητικός· σημαίνει ανεπιθύμητος για την κρατική αφήγηση.
Η απαγόρευση που προκαλεί ερωτήματα
Το περιστατικό εγείρει σοβαρά ζητήματα για την ελευθερία του Τύπου στην Τουρκία, αλλά και για το πώς η χώρα αντιμετωπίζει δημοσιογράφους που δεν ευθυγραμμίζονται με την επίσημη ιστορική γραμμή.
Δεν είναι μεμονωμένο: παρόμοιες απαγορεύσεις έχουν επιβληθεί και σε άλλους Έλληνες και ξένους ανταποκριτές στο παρελθόν, χωρίς αιτιολόγηση ή δικαίωμα ένστασης.
Η Τουρκία παραμένει σταθερά στις χαμηλότερες θέσεις των διεθνών δεικτών ελευθερίας του Τύπου, σύμφωνα με τους οργανισμούς Reporters Without Borders και CPJ.
Η χλιαρή στάση της Αθήνας
Παρά τη σοβαρότητα του γεγονότος, η αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης υπήρξε περιορισμένη έως ανύπαρκτη.
Πέρα από την άμεση παρέμβαση του προξενείου που διασφάλισε την επιστροφή του δημοσιογράφου, δεν υπήρξε επίσημη ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών, ούτε αίτημα εξηγήσεων προς την τουρκική πλευρά.
Η σιωπή αυτή προκαλεί εντύπωση, ιδιαίτερα αν συγκριθεί με τη σταθερά ανοιχτή στάση της Ελλάδας απέναντι στους Τούρκους δημοσιογράφους:
εδώ και δεκαετίες, η χώρα ουδέποτε έχει απαγορεύσει την είσοδο Τούρκων εκπροσώπων του Τύπου, ακόμη και όταν τα δημοσιεύματά τους είναι ψευδή ή προκλητικά για ζητήματα όπως η Δυτική Θράκη, το Αιγαίο ή η Κύπρος.
Η δημοκρατία, άλλωστε, δεν φοβάται την κριτική· αντίθετα, τη θεωρεί προϋπόθεση ελευθερίας.
Η ασυμμετρία αυτή αναδεικνύει ένα διπλό μέτρο:
ενώ η Ελλάδα υπερασπίζεται την ελευθερία του λόγου ακόμη και όταν την ενοχλεί, η Τουρκία εξακολουθεί να την περιορίζει όποτε την αμφισβητεί.
Πέρα από το περιστατικό
Η υπόθεση του Νίκου Ασλανίδη δεν είναι απλώς ένα επεισόδιο στα σύνορα.
Είναι ένδειξη του τρόπου με τον οποίο η Τουρκία διαχειρίζεται τη μνήμη και ορίζει ως “απειλή” όποιον επιμένει να θυμάται.
Και όσο η μνήμη θεωρείται επικίνδυνη, τόσο περισσότερο η δημοσιογραφία που την υπηρετεί γίνεται απαραίτητη – όχι μόνο για την Ιστορία, αλλά και για τη Δημοκρατία.
