Η Προεδρία του Συμβουλίου και οι διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) κατέληξαν σε προσωρινή συμφωνία για το Πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Βιομηχανίας (EDIP), ένα ειδικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα για την άμυνα ύψους 1,5 δισ. ευρώ για την περίοδο 2025–2027.
Το EDIP αποσκοπεί στην ενίσχυση της αμυντικής ετοιμότητας της ΕΕ μέσω της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και της ταχύτητας απόκρισης της Ευρωπαϊκής Βιομηχανικής Βάσης Αμυντικής Τεχνολογίας (EDTIB). Παράλληλα, επιδιώκει να υποστηρίξει τη βιομηχανική συνεργασία στον τομέα της άμυνας με την Ουκρανία και τις ουκρανικές εταιρείες μέσω του Ειδικού Μηχανισμού Στήριξης της Ουκρανίας, με στόχο τη μελλοντική τους ένταξη στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία.
Επιπλέον, το EDIP θεσπίζει τον πρώτο μηχανισμό διασφάλισης της εφοδιαστικής ασφάλειας για αμυντικά προϊόντα σε ολόκληρη την ΕΕ, καθώς και ένα νομικό “εργαλειοθήκη” για την προώθηση μακροπρόθεσμης συνεργασίας εξοπλισμών μεταξύ των κρατών-μελών (η λεγόμενη «Δομή για το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Εξοπλισμών»).
«Το Πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Βιομηχανίας είναι καίριας σημασίας για την αμυντική ετοιμότητα της Ευρώπης. Θα ενισχύσει τη δυνατότητά μας να παράγουμε και να παρέχουμε κρίσιμο αμυντικό εξοπλισμό και θα διασφαλίσει ότι μπορούμε να αντιδρούμε γρήγορα και αποφασιστικά στο ολοένα πιο σύνθετο περιβάλλον ασφάλειας. Παράλληλα, θα εμβαθύνει τη συνεργασία μας με την Ουκρανία, φέρνοντας τη βιομηχανία της πιο κοντά στη δική μας – προς αμοιβαίο όφελος Ευρώπης και Ουκρανίας.»
— Τρούελς Λουντ Πόουλσεν, Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης και Υπουργός Άμυνας της Δανίας
Ενίσχυση της αμυντικής ετοιμότητας της ΕΕ με προϋπολογισμό 1,5 δισ. ευρώ
Η συμφωνία επιβεβαιώνει τον προϋπολογισμό που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το EDIP, ύψους 1,5 δισ. ευρώ υπό μορφή επιχορηγήσεων, εκ των οποίων 300 εκατ. ευρώ θα διατεθούν στο Εργαλείο Στήριξης της Ουκρανίας.
Το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κάλεσαν την Επιτροπή να εξετάσει τρόπους ενίσχυσης του συνολικού προϋπολογισμού του EDIP στο μέλλον, συμπεριλαμβανομένων του Εργαλείου Στήριξης της Ουκρανίας και του προτεινόμενου Ταμείου Επιτάχυνσης Μετασχηματισμού των Αμυντικών Εφοδιαστικών Αλυσίδων (FAST).
Ενίσχυση ευρωπαϊκής παραγωγικής ικανότητας και εφοδιαστικών αλυσίδων
Συμφωνήθηκε ότι το κόστος εξαρτημάτων προερχόμενων εκτός ΕΕ και χωρών του ΕΟΧ δεν θα υπερβαίνει το 35% του συνολικού κόστους των εξαρτημάτων του τελικού προϊόντος. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται ισορροπία ανάμεσα στην ευρωπαϊκή προτίμηση και τη συνεργασία με εταίρους τρίτων χωρών.
Δεν θα χρησιμοποιούνται εξαρτήματα από μη συνδεδεμένες χώρες που αντίκεινται στα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας της ΕΕ ή των κρατών-μελών.
Το EDIP θεσπίζει επίσης πλαίσιο για τα “Ευρωπαϊκά Αμυντικά Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος” (EDPCIs), τα οποία αποσκοπούν στην ανάπτυξη στρατηγικών δυνατοτήτων και υποδομών.
Προσέγγιση της Ουκρανίας με την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία
Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο συμφώνησαν να εντάξουν την Ουκρανία από την αρχή στο Εργαλείο Στήριξης, ώστε να συμμετάσχει ενεργά στα EDPCIs. Ο ειδικός αυτός μηχανισμός θα διαθέτει 300 εκατ. ευρώ.
Διασφάλιση της εφοδιαστικής ασφάλειας
Για πρώτη φορά δημιουργείται ευρωπαϊκό καθεστώς ασφάλειας εφοδιασμού στον τομέα της άμυνας, που θα εξασφαλίζει έγκαιρη και αξιόπιστη πρόσβαση σε προϊόντα και εξαρτήματα άμυνας κατά τη διάρκεια κρίσεων. Θα εφαρμοστεί σε δύο φάσεις, με σαφή διάκριση μεταξύ αμυντικών και μη αμυντικών προϊόντων.
Δημιουργία ευρωπαϊκού μηχανισμού στρατιωτικών πωλήσεων
Μέσω του EDIP, η ΕΕ ιδρύει έναν ευρωπαϊκό μηχανισμό στρατιωτικών πωλήσεων, ο οποίος θα περιλαμβάνει κεντρικό κατάλογο αμυντικών προϊόντων και θα διευκολύνει την παράδοση εξοπλισμού, ενισχύοντας τη συνολική ζήτηση και την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας στις διεθνείς αγορές. Θα είναι επίσης δυνατή η δημιουργία «δεξαμενών» αμυντικών προϊόντων για ταχεία παράδοση.
Επόμενα βήματα
Η προσωρινή συμφωνία θα πρέπει να εγκριθεί επισήμως από το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτού τεθεί σε ισχύ.
Ιστορικό
Στις 5 Μαρτίου 2024, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε την πρόταση για τον Κανονισμό θέσπισης του EDIP. Με χρηματοδότηση 1,5 δισ. ευρώ για την περίοδο 2025–2027, το πρόγραμμα βασίζεται σε υπάρχουσες πρωτοβουλίες όπως:
ο Κανονισμός EDIRPA, που ενθαρρύνει τις κοινές προμήθειες αμυντικών προϊόντων, και
ο Κανονισμός ASAP, που ενισχύει τις παραγωγικές ικανότητες της αμυντικής βιομηχανίας.
Το EDIP προσδίδει σε αυτές μακροπρόθεσμο και πιο δομημένο χαρακτήρα, συμβάλλοντας στην οικοδόμηση μιας πραγματικά ενιαίας ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανικής βάσης.
