*Γράφει ο Παναγιώτης Πεντζουρίδης, Δημοσιογράφος – Γενικός Διευθυντής του Θρακικού Πρακτορείου Ειδήσεων
Η Εργατική Πρωτομαγιά ως Εθνική Εργατική Εορτή καθιερώθηκε στην Ελλάδα από τον Ιωάννη Μεταξά, στις 7 Απριλίου 1937, με το ΦΕΚ A 135 – 09.04.1937.
Είναι στην πραγματικότητα η καθιερωμένη γιορτή της εξέγερσης των εργατών του Σικάγου, η οποία αποτέλεσε μια από τις κορυφαίες στιγμές της πάλης των τάξεων στη νεότερη εποχή. Τον Μάιο του 1886 τα εργατικά συνδικάτα στο Σικάγο ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας ωράριο εργασίας στις 8 ώρες και καλύτερες συνθήκες εργασίας. Εορτάζεται επίσης και ως μέρα των λουλουδιών και της Άνοιξης. Η μέρα έχει θεσπιστεί ως εργατική απεργία και όλες οι υπηρεσίες και οι επιχειρήσεις παραμένουν κλειστές.
Τα πρώτα εργατικά κινήματα στον ελλαδικό χώρο δημιουργήθηκαν ταυτόχρονα με την ανάπτυξη της καπνοκαλλιέργειας τον 19ο αιώνα. Η πρώτη απεργία στον, τότε υπό οθωμανική διοίκηση, ελλαδικό χώρο ξέσπασε την Πρωτομαγιά του 1888 στην πόλη της Δράμας. Οι καπνεργάτες είχαν ως κύριο αίτημα τις δέκα ώρες εργασίας, καθώς εκείνη την εποχή οι εργάτες απασχολούνταν από δώδεκα έως και δεκατρείς ώρες ημερησίως.
Το 1936 κορυφώνονται οι διαδηλώσεις από τους καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης. Τα γεγονότα ξεκίνησαν γύρω στον Φεβρουάριο, με κατάληψη ενός εργοστασίου ύστερα από την απόρριψη των αιτημάτων των εργατών. Αυτή γνώρισε τη συμπαράσταση καπνεργατών από άλλα εργοστάσια. Εναντίον τους χρησιμοποιήθηκε τόσο η αστυνομία όσο και ο στρατός. Δεν υπήρχε κεντρική συγκέντρωση, αλλά μικρές με ομιλητές σε διάφορα μέρη της πόλης.
9 Μαΐου 1936: Η μητέρα του Τάσου Τούση θρηνεί τον γιο της, τον πρώτο νεκρό της αιματηρής καταστολής της διαδήλωσης των καπνεργατών της Θεσσαλονίκης.
Οι εργατικές κινητοποιήσεις στην πόλη κορυφώθηκαν τον Μάιο του 1936, με τη μεγάλη απεργία και διαδήλωση των καπνεργατών που πνίγηκε στο αίμα. Υπήρξαν συνολικά δώδεκα νεκροί, ανάμεσα στους οποίους και ο 25χρονος αυτοκινητιστής, Τάσος Τούσης, στη διασταύρωση Εγνατίας και Βενιζέλου. Η φωτογραφία που απαθανάτισε τη μητέρα του να τον θρηνεί μόνη στο μέσον του δρόμου δημοσιεύθηκε στον Τύπο και αποτέλεσε την έμπνευση του Γιάννη Ρίτσου για τη συγγραφή της συλλογής.
Η Εργατική Πρωτομαγιά στην Ελλάδα δεν είναι απλώς μία αργία, αλλά ένα βαθιά πολιτικοποιημένο γεγονός. Επηρεάζει και επηρεάζεται από το πολιτικό σύστημα, εκφράζοντας την πάλη των εργαζομένων, την κοινωνική ανισότητα και τον ρόλο του κράτους στην προστασία ή αποδυνάμωση των εργασιακών δικαιωμάτων.
Η Πρωτομαγιά στην Ελλάδα έχει λειτουργήσει τόσο ως κοινωνικό σύμβολο αγώνα, όσο και ως δείκτης των σχέσεων κράτους-εργαζομένων, με έντονη πολιτική φόρτιση:
1. Ιδεολογική και κομματική σημασία
-
Παραδοσιακά, τα αριστερά και εργατικά κόμματα (ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ) τιμούν την Πρωτομαγιά με ιδιαίτερη έμφαση.
-
Οι κινητοποιήσεις συχνά αποτελούν βήμα κριτικής απέναντι στις εκάστοτε κυβερνητικές πολιτικές (ιδίως σε ζητήματα εργασίας, ιδιωτικοποιήσεων, ανεργίας).
2. Το κράτος και η εργατική νομοθεσία
-
Στην Ελλάδα, η Πρωτομαγιά έχει αναγνωριστεί ως επίσημη αργία, αλλά συχνά συνοδεύεται από πορείες, απεργίες και συγκεντρώσεις.
-
Πολιτικές αποφάσεις για τα εργασιακά δικαιώματα (π.χ. ελαστική εργασία, κατώτατος μισθός, συνδικαλισμός) κρίνονται δημόσια σε τέτοιες ημέρες.
3. Συμβολισμός σε περιόδους κρίσεων
-
Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης (2010-2018), η Πρωτομαγιά αποτέλεσε πεδίο μαζικών αντιδράσεων κατά των μνημονίων και της λιτότητας.
-
Σήμερα, λειτουργεί και ως υπενθύμιση των κατακτήσεων αλλά και των νέων προκλήσεων, όπως η επισφάλεια, οι ψηφιακές μορφές εργασίας, η εργασία μέσω πλατφορμών κ.λπ.
