*Επιμέλεια: Παναγιώτης Πεντζουρίδης, Δημοσιογράφος, Γενικός Διευθυντής ΘΠΕ
Ο «Ύπατος Εκπρόσωπος» της ΕΕ, Josep Borrell, έχει ένα άχαρο καθήκον. Σαν ένας σύγχρονος Δον Κιχώτης με ένα δοχείο θαλάμου στο κεφάλι του, ο κύριος Borrell ξεκινά να πολεμήσει με γίγαντες, αλλά καταλήγει να κονταροχτυπιέται με ανεμόμυλους και να πέφτει από το άλογό του.
Το πρώτο περιστατικό σε αυτή την δονκιχωτική προσπάθεια για επαναφορά σύμφωνα με τα πρότυπα της ΕΕ ήταν η επίσκεψη του Borrell στη Μόσχα πριν από τρεις εβδομάδες. Εδώ ο επικεφαλής της ΕΥΕΔ της ΕΕ (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης) σίγουρα έπεσε από το άλογό του.
Όπως καταλήγει ο Borrell στο ιστολόγιο του «Πήγα στη Μόσχα αυτή την εβδομάδα για να ελέγξω, μέσω διπλωματίας , αν η ρωσική κυβέρνηση ήταν πρόθυμη να αντιμετωπίσει τις διαφορές και να αντιστρέψει την αρνητική τάση στις σχέσεις μας. Η αντίδραση που εξέλαβα δείχνει προς μια διαφορετική κατεύθυνση». Μια “επιθετικά σκηνοθετημένη” συνέντευξη Τύπου και η απέλαση τριών διπλωματών της ΕΕ, έδειξαν ότι η Ρωσία δεν ήθελε να αδράξει την ευκαιρία για “πιο εποικοδομητικό διάλογο” με την ΕΕ.»
Η σύλληψη και η φυλάκιση του Alexei Navalny αποτέλεσε σε μεγάλο βαθμό το επίκεντρο της επίσκεψής του Borrell ενώ η έκκληση του για την άμεση και άνευ όρων απελευθέρωση του Navalny καθώς και για πλήρη και αμερόληπτη έρευνα της απόπειρας δολοφονίας του αποτέλεσε φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Ομοίως και η υπενθύμιση στον Υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας Sergei Lavrov για τις υποχρεώσεις της χώρας του ως προς τον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ως μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Εν κατακλείδι, η συνάντηση του Borrell με τον Lavrov και τα μηνύματα που έστειλαν οι ρωσικές αρχές κατά τη διάρκεια αυτής της επίσκεψης επιβεβαίωσαν ότι η Ευρώπη και η Ρωσία απομακρύνονται. Η εντύπωση του Borrell ήταν ότι η Ρωσία απομακρύνεται σταδιακά από την Ευρώπη και αντιμετωπίζει τις δημοκρατικές αξίες ως υπαρξιακή απειλή.
Σύμφωνα με τον Borrell, βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι. Οι στρατηγικές επιλογές που πραγματοποιούμε τώρα θα καθορίσουν τη διεθνή δυναμική της εξουσίας του 21ου αιώνα και το αν θα καταφέρουμε να προχωρήσουμε προς μοντέλα βασισμένα σε πιο ελεύθερες κοινωνίες που προωθούν τις συνεργασίες ή πολωμένα μοντέλα που βασίζονται σε κλειστές κοινωνίες.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο επόμενος γίγαντας με τον οποίο θα κονταροχτυπηθεί είναι η Τουρκία, αυτή η άποψη είναι θεμελιώδους σημασίας. Υπό την κηδεμονία της Γερμανίδας καγκελαρίου Angela Merkel, η ΕΕ έχει υιοθετήσει μια πολιτική «εποικοδομητικού διαλόγου» και «θετικής ατζέντας» για να αντιμετωπίσει αυτήν τη διαφωνία με τις Ευρωπαϊκές αξίες και πρότυπα.
Καθοδηγούμενος από την απόλυτη οικονομική αναγκαιότητα, ή όπως έχει νωρίτερα αναφερθεί, την «εξ συμφέροντος αγάπη», ο Πρόεδρος Ερντογάν έχει δεσμευθεί να «γυρίσει σελίδα» όσον αφορά τις σχέσεις της Τουρκίας με την ΕΕ και οραματίζεται το μέλλον της στην Ευρώπη. Το πρώτο βήμα ήταν η συνάντηση του Josep Borrell και του τούρκου Υπουργού εξωτερικών Mevlut Çavuşoğlu στις Βρυξέλλες, υπό το πνεύμα ειλικρινούς και ανοικτής συζήτησης περί της πολιτικής διαδικασίας στην Τουρκία αλλά και της προοπτικής ένταξης της. Η συνάντηση αποσκοπούσε στην ανάπτυξη μιας σχέσης αμοιβαίας συνεργασίας που θα εδραίωνε κοινές αξίες και αρχές.
Ωστόσο, δεν υπάρχει πουθενά αναφορά για το αίτημα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του Συμβουλίου της Ευρώπης για την απελευθέρωση του ηγέτη του αντιπολιτευόμενου Κουρδικού κόμματος Selahattin Demirtaş και του φιλάνθρωπου Osman Kavala.
Ο πρώην πρεσβευτής της ΕΕ στην Τουρκία διαφώνησε ξεκάθαρα με αυτή την «θετική ατζέντα» και δήλωσε ότι η τυφλή αποδοχή αυτής της επίθεσης γοητείας από την Τουρκία θα μπορούσε να αποτελέσει στραβοπάτημα και να οδηγήσει σε παραίτηση από τις Ευρωπαϊκές αξίες.
Η Judy Dempsey, αρχισυντάκτης του «Strategic Europe», κατέκρινε έντονα την ανικανότητα της ΕΕ να υιοθετήσει μια περισσότερο στρατηγική εξωτερική πολιτική αλλά και την αποτυχία της να ακολουθήσει το παράδειγμα του Γάλλου προέδρου Emmanuel Macron. Όπως η ίδια καταλήγει, η «ανήμπορη» καγκελάριος Angela Merkel δεν είναι πια ικανή για χάραξη στρατηγικής πορείας.
Το Γερμανικό Ταμείο Μάρσαλ πραγματοποίησε πρόσφατα ένα διαδικτυακό σεμινάριο «αναζητώντας μια θετική ατζέντα», το οποίο όμως είχε ως αποτέλεσμα πολλές αοριστολογίες και ελάχιστες ουσιαστικές προτάσεις. Η Ευρωβουλευτής της Κροατίας, Željana Zovko, η οποία είναι επίσης πρόεδρος του φόρουμ ΕΕ-Τουρκίας, έδωσε μια νότα ρεαλισμού όταν δήλωσε ότι μερικά τηλεφωνήματα στη Γερμανία δεν ήταν αρκετά. Η Τουρκία πρέπει να προβεί σε πράξεις και να επιδείξει σημαντικές προόδους ως προς την κοινωνία των πολιτών, τους δημοσιογράφους και το δικαίωμα της διαμαρτυρίας.
Η κ. Zovko τόνισε επίσης την μεγάλη απόσταση που χωρίζει την εξευγενισμένη κορυφή του κτιρίου Berlaymont από το ισόγειο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: «Το κλίμα προς μία Τουρκία εντός Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι πάρα πολύ άσχημο.»
Μετά και την αποτυχημένη επίσκεψη του Borrell στη Μόσχα, οι Υπουργοί εξωτερικών της ΕΕ συμφώνησαν να επιβληθούν περιορισμένες κυρώσεις (απαγορεύσεις ταξιδιών και δέσμευση περιουσιακών στοιχείων) εναντίον των Ρώσων αξιωματούχων. Τώρα αναμένουμε με κομμένη την ανάσα τις προτάσεις του Προέδρου Ερντογάν για δημοκρατική και οικονομική μεταρρύθμιση στην Τουρκία. Ομοίως, και ενώπιον της συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το Μάρτιο, ο Borrell καθώς και η Επιτροπή κλήθηκαν να υποβάλλουν έκθεση σχετικά με τις πολιτικές, οικονομικές και εμπορικές σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας, καθώς και σχετικά με τα μέσα και τις επιλογές περαιτέρω προόδου και εξέλιξης.
Στην πραγματικότητα, τα γεγονότα στην περιοχή παίρνουν διαφορετική τροπή. Η Τουρκία διεξάγει τώρα μαζικές ναυτικές ασκήσεις στη Μεσόγειο και το Αιγαίο, «Γαλάζια Πατρίδα 2021», με τη συμμετοχή 87 πολεμικών πλοίων, 27 αεροσκαφών και 20 ελικοπτέρων και drones.
Τουλάχιστον 20.000 αμερικανικά στρατεύματα, 145 ελικόπτερα και περισσότερα από 1.800 θωρακισμένα οχήματα διεξάγουν κοινή στρατιωτική άσκηση με την Ελλάδα στη δυτική Θράκη, στο πλαίσιο της άσκησης “Defender Europe 21” στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Το «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Σάμιουελ Μπέκετ, μια τραγικωμωδία σε 2 πράξεις, ξεκινά με έναν αλήτη, τον Εστραγκόν, ο οποίος προσπαθεί να βγάλει την μπότα του αλλά τα παρατάει εξουθενωμένος. «Τίποτα δεν μπορεί να γίνει» . Μαζί του βρίσκεται και ένας ακόμα αλήτης, ο Βλαντιμίρ, ο οποίος λέει « Αρχίζω να υιοθετώ την εξής άποψη. Σε όλη μου τη ζωή προσπαθούσα να μου επιβληθώ λέγοντας μου : Βλαντιμίρ λογικέψου, δεν έχεις ακόμα δοκιμάσει τα πάντα. Και συνέχιζα τον αγώνα.» Σκέφτεται, υπεραναλύει και στρέφεται προς τον Εστραγκόν «Να ‘σαι λοιπόν και πάλι»
(*Μετάφραση: ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΘΡΑΚΙΚΟΥ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΥ ΕΙΔΗΣΕΩΝ)
