*Γράφει ο Παναγιώτης Πεντζουρίδης, Δημοσιογράφος,
Γενικός Διευθυντής του Θρακικού Πρακτορείου Ειδήσεων
Σχεδόν δύο μήνες συμπληρώνονται απο την έναρξη του πιο επαχθέστερου πολέμου εντός της Ευρωπαϊκής Ηπείρου, διόμιση χρόνια απο την εμφάνιση του πιο θανατηφόρου πανδημικού ιού, δώδεκα χρόνια απο μία παρατεταμένη οικονομική κρίση, και η Ελλάδα του 2022 ασχολείτο με φαινόμενα τύπου “Πισπιρίγκου”, “Μπάμπη Αναγνωστόπουλου” και “Σκαφτούρου”.
Θα μου πείτε δεν είναι ειδήσεις αυτές;
Απαντώ ευθέως και με όλο το βάρος που μπορεί να φέρει μία υπεύθυνη απάντηση ενός επαγγελματία δημοσιογράφου: Ναι είναι είδηση, όταν το γεγονός ανακαλύπτεται, όταν παραπέμπεται στη Δικαιοσύνη και όταν αυτή αποφαίνεται! Πέραν τούτου, ουδέν, διότι τότε παύει να είναι είδηση και γεγονός και γίνεται αντικείμενο σκόπιμης ενασχόλησης.
Και ακόμα αν δεχθούμε την παραδοχή ότι “πρέπει να αναδεικνύονται γεγονότα που στιγματίζουν την ιστορία της κοινωνίας”, τότε θα πρέπει παράλληλα να δεχθούμε και το δεδομένο της ανικανότητας των Μέσων Ενημέρωσης να διαχειριστούν μία κατάσταση τέτοια, ελλείψει ειδικών συμβούλων ΠΟΥ ΔΕΝ ΔΙΑΘΕΤΟΥΝ στα επιτελεία τους, πλην της Κρατικής Τηλεόρασης.
Η ΕΙΔΗΣΗ
Τι είναι όμως είδηση;
“Η είδηση είναι η πληροφορία για κάποιο γεγονός που είναι ασυνήθιστο, πρωτοφανές ή νέο. Σημαντική είναι η έμφαση στον χρόνο που έγινε ένα γεγονός. Αναγκαία για μια εφημερίδα είναι η ποιότητα της είδησης. Η ταχύτητα στην αναμετάδοση της είδησης είναι δευτερεύων στόχος”, αναφέρουν τα βιβλία των επιστημονικών σπουδών δημοσιογραφίας.
Αφού, λοιπόν, ο δημοσιογράφος ανακάλυψε, έμαθε, πληροφορήθηκε μια είδηση τίθεται το ερώτημα του “πώς θα την χειριστεί”, πώς θα την “πουλήσει”. Κάπου εδώ ξεκινούν διαδικασίες που ο κόσμος συχνά αγνοεί, μυστικά του επαγγέλματος ας πούμε. Αλλά εδώ αρχίζουν και οι υποχρεώσεις του δημοσιογράφου. Οτιδήποτε δημοσιεύεται, κοινοποιείται οφείλει να διέπεται από αντικειμενικότητα και να έχει εξονυχιστικά ελεγχθεί και διασταυρωθεί ώστε να διασφαλίζεται η εγκυρότητα της πληροφορίας (θεωρητική προσέγγιση).
Στη συνέχεια έρχεται η ευσυνειδησία. Ή πιο απλά αν πρέπει να δημοσιεύσουμε αυτή την είδηση. Πολλοί είναι εκείνοι που θα σπεύσουν να απαντήσουν ναι, επηρεασμένοι σε μεγάλο βαθμό από τις ατέρμονες συζητήσεις για διαπλοκές στα ΜΜΕ ή για απόκρυψη της αλήθειας. Και σε κάποιο βαθμό δεν θα διαφωνήσουμε. Υποχρέωσή μας είναι να ενημερώνουμε τον κόσμο, για όλα. Στο κυνήγι της είδησης επιδιώκουμε να έχουμε την είδηση πρώτοι, να είμαστε οι πιο γρήγοροι, να έχουμε το θέμα που οι άλλοι αγνοούν.
Υπάρχουν, όμως, και όρια. Και ναι, υπάρχουν ειδήσεις που δεν πρέπει να δημοσιοποιούνται, δημοσιεύονται. Ειδήσεις που αφορούν σε προσωπικές, οικογενειακές στιγμές, σε δυσάρεστα γεγονότα. Σε αυτή την περίπτωση τίποτα δεν δικαιολογεί την δημοσιοποίηση γεγονότων και την αναφορά ονομάτων, απλά και μόνο γιατί είναι είτε δημοφιλή, είτε ευρείας αποδοχής, είτε γνωστής οικογένειας, είτε… είτε…. Σε κάποιο σημείο τελειώνει η ενημέρωση και αρχίζει το κουτσομπολιό, η ανθρωποφαγία.
Καθήκον του δημοσιογράφου, όπως και του δικηγόρου, είναι να προστατεύει (ενίοτε και ενάντια στις προσωπικές του αντιλήψεις) πρόσωπα και ονόματα είτε αφορούν σε θύμα είτε σε θύτη. Εν κατακλείδι, δεν δείχνει σεβασμό, είναι άκοσμο, είναι αιμοδιψές να κοινοποιείς θλιβερά γεγονότα αναφέροντας ονόματα και ρισκάροντας κάποιοι άνθρωποι προσφιλείς να ενημερωθούν από sites, blogs, facebook ή οτιδήποτε άλλο. Από κάποιο σημείο, κύριοι, αρχίζει ο σεβασμός… θα αναφέρει πολύ εύστοχα η Έφη Κεραμιδιώτη , δημοσιογράφος.
ΜΟΝΟΘΕΜΑΤΙΚΑ ΔΕΛΤΙΑ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
Τα δελτία ειδήσεων έχουν γίνει μονοθεματικά (αλήθεια τι περισσότερο θα έκαναν αν, ο μη γένοιτο, ήταν μεγαλύτερη η καταστροφή;) και εμείς οι τηλεθεατές μάθαμε απ’ έξω κάθε πτυχή και σταγόνα που δόθηκε ή δεν δόθηκε στην υπόθεση της δολοφονίας ή μή των παιδιών της Πισπιρίγκου, γίναμε ειδικοί εγκληματολόγοι και σχεδόν “Πουαρό” στην υπόθεση Αναγνωστόπουλου και φυσικά Δικαστές και Ενορκοι στις υποθέσεις Λιγνάδη – Φιλιππίδη και Σκαφτούρου!
Ακούσαμε όλους (μα όλους!) τους εμπλεκόμενους και μη, να διηγούνται την εμπειρία τους, και όλους ειδικούς και μη, να επιδίδονται σε εικασίες που θα στοιχειώνουν για χρόνια στα όνειρά μας.
Αυτό σίγουρα, δεν είναι δημοσιογραφία!
“ΨΟΦΑ ΡΟΥΛΑ”
Η επίσης πολύ καλή συνάδελφος στο “CYPRUS TIMES”, Μύρια Αβρααμίδου, αναφέρει εύστοχα σε άρθρο της:
Η υπόθεση της Πάτρας που μονοπωλεί το ενδιαφέρον το τελευταίο διάστημα αλλά για τον πιο φρικτό λόγο.
Η Ρούλα Πισπιρίγκου συνελήφθη και θα δικαστεί. Από την ελληνική δικαιοσύνη. Ή μήπως όχι;
Η αποκάλυψη της τραγικής υπόθεσης ήταν για όλους σοκ. Ή σχεδόν για όλους. Πως μπορεί μια μάνα, σκέφτεται ένας normal άνθρωπος, να σκοτώσει τα παιδιά της; Γιατί; Και ο σύζυγος τι έκανε; Ήξερε ή δεν ήξερε; Η μάνα της; Η αδελφή της;
Κατανοητά όλα τα ερωτήματα.
Κατανοητή και η υπερπροσπάθεια για εντοπισμό στοιχείων και λήψη απαντήσεων.
Κατανοητά και τα «αποκαλυπτικά». Και οι «μαρτυρίες». Και τα «ντοκουμέντα».
Μονοθεματικά δελτία ειδήσεων, αποκλειστικές δηλώσεις συγγενών, φίλων και γνωστών που φυσικά απαξιούν να ασχοληθούν με προσωπικά δεδομένα, νεκρά παιδιά που «ανασταίνονται» μέσω ολογράμματος στο πλευρό του Νίκου Ευαγγελάτου, «συγκλονιστικές» μαρτυρίες γειτόνων με αλλοιωμένες φωνές αλλά από την απάνω γειτονιά που είδαν μια φορά τη Ρούλα με την Μαλένα στο σουπερμάρκετ και αντιλήφθηκαν πόσο μοχθηρή είναι, περαστικές που είδαν τη δολοφόνο στο κομμωτήριο, σχολιαστές που ούτε λίγο ούτε πολύ χρήζουν σούπερ γκόμενο τον Μάνο με το leather jacket ενώ βγαίνει από την Ευελπίδων, αναλυτές της κακιάς ώρας και πόσοι άλλοι που αποζητούν τα 5 λεπτά δημοσιότητας. Και ένας Γιώργος Λιάγκας που ζητά πιο δυνατά τον φυσικό ήχο για να ακούσουν όλοι καθαρά το «ψόφα Ρούλα».
Πάρτε λοιπόν.
Κι ύστερα αναρωτιούνται, τάχα μου, πολλοί πως φτάσαμε στις εικόνες έξω από το σπίτι της Ρούλας την ημέρα της σύλληψης της, όταν νοικοκυραίοι άνθρωποι μετατράπηκαν σε όχλο έτοιμο να χυμήξει.
Μήπως από την τηλεόραση θα το λύσουμε και αυτό το έγκλημα;
Να το λύσουν εκείνοι που πρέπει. Και τότε ο καθένας να πληρώσει μέχρι τέλους για ένα από τα πιο στυγερά εγκλήματα, σε Ελλάδα και Κύπρο, του οποίου γινόμαστε μάρτυρες.
Στο μεταξύ ας βάλουμε λίγο φρένο…
ΑΠΟΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ
Τελικά, ο πόλεμος στην Ουκρανία και η εξελισσόμενη ενεργειακή κρίση ως μία άλλη οικονομική κρίση, είναι λιγότερο σημαντική απο την υπόθεση της κάθε Πισπιρίγκου, του κάθε Φιλιππίδη και του κάθε Αναγνωστόπουλου;
Η απάντηση είναι συγκεκριμένη και μοναδική: ΟΧΙ!
Τότε, γιατί τα κεντρικά μέσα ενημέρωσης, που εκπέμπουν, μεταδίδουν και κυκλοφορούν πανελλαδικά, ιντερνετικά, ασχολούνται με τις υποθέσεις αυτές περισσότερο απο τα σημαντικότερα θέματα της επικαιρότητας;
Η Ελλάδα που βρίσκεται μέσα σε όλα αυτά και γιατί το Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο δεν επεμβαίνει στην επιχειρούμενη αποπροσανατολιστική τακτική των ΜΜΕ;
Συμφέρει κάποιους; Είναι συμφωνημένη τακτική; Τι θα επιφέρει γι’ αυτούς ένας “υπνωτισμένος” τηλεθεατής και ακροατής και αναγνώστης;
Παραθέτω ως επίλογο την αξιολογική έκθεση ενός διεθνούς δημοσιογραφικού συνεδρίου στο οποίο ήμουν σύνεδρος:
ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΤΩΝ ΜΜΕ:
Στον πολιτικό τομέα:
-Διαπλέκονται με πολιτικά πρόσωπα και κόμματα, ετεροκαθορίζονται και εξυπηρετούν
πολιτικές σκοπιμότητες (προωθώντας συγκεκριμένα πολιτικά πρόσωπα και απόψεις).
-Καλλιεργούν κλίμα μεσσιανισμού και φανατισμού.
-Διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα, γίνονται όργανα προπαγάνδας και εξυπηρέτησης
συμφερόντων.
-Ενημερώνουν μονόπλευρα
-Αλλοιώνουν τα πολιτικά κριτήρια, αποπροσανατολίζουν, χειραγωγούν.
Στον κοινωνικό τομέα:
-Εξαρτώνται και προσανατολίζονται από τη διαφήμιση, μέσω της οποίας προβάλλουντα
καταναλωτικό πνεύμα της εποχής, προάγοντας τον υλικό ευδαιμονισμό και υποτιμώντας τις
ηθικοπνευματικές αξίες.
-Περιορίζουν τις διαπροσωπικές σχέσεις και υπονομεύουν την ανθρώπινη επικοινωνία
-Εξευτελίζουν και υποτιμούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
-Προβάλλουν τη βία, την επιθετικότητα, το έγκλημα, την ανηθικότητα.
-Κινδυνολογούν και κλονίζουν την εμπιστοσύνη του κοινού σε θέματα οικονομίας, πολιτικής
και κοινωνικής οργάνωσης.
-Υπονομεύουν την κοινωνική συνοχή και την κοινωνική ομαλότητα, γιατί διογκώνουν φήμες
και διαδίδουν αοριστολογίες.
Στον πνευματικό τομέα:
-Υπεραπλουστεύουν, τροφοδοτούν την ύπνωση και τη μαζοποίηση και έτσι αδρανοποιούν
την κριτική ικανότητα του ατόμου, αναστέλλουν κάθε δημιουργική του κίνηση.
-Πλήττουν την ελευθερία της βούλησης.
-Προβάλλουν προγράμματα, χαμηλής ποιότητας υποβαθμίζοντας την καλαισθησία του
κοινού.
-Συντελούν στη συντήρηση επιλεγμένων στερεοτύπων και αναπαράγουν προκαταλήψεις,
στάσεις, τρόπους ζωής και δράσης.
Στον ηθικό τομέα:
-Αμβλύνουν την ηθική προβάλλοντας χαμηλής ποιότητας πρότυπα (γρήγορου και εύκολου
πλουτισμού με οποιοδήποτε κόστος).
-Υπερπροβάλλουν και ηρωποιούν τη βίαιη συμπεριφορά
-Καλλιεργούν κλίμα αμοραλισμού, αφού όλα επιτρέπονται αρκεί να έρθει το επιθυμητό
αποτέλεσμα.
Στον πολιτιστικό-ψυχαγωγικό τομέα:
-Προκειμένου να υπηρετήσουν το νόμο της προσφοράς και της ζήτησης, προσφέρουν στο
κοινό χαμηλής ποιότητας θεάματα αποκλειστικά διασκεδαστικού χαρακτήρα
