O Ιωάννης Κτιστάκης είναι επίκουρος καθηγητής στη Νομική Σχολή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Ειδικεύεται στη διεθνή προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Δικηγορεί στον Άρειο Πάγο και στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Έχει κερδίσει 53 υποθέσεις ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Στρασβούργο). Μάλιστα κατέχει και έναν ιδιαίτερο τίτλο, αυτό του επικεφαλής της νομικής ομάδας του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.
Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης (PACE) εξέλεξε τον καθηγητή Νομικής του ΔΠΘ Ιωάννη Κτιστάκη ως δικαστή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την Ελλάδα. Ο κος Κτιστάκης, αφού έλαβε την απόλυτη πλειοψηφία των ψήφων, εκλέγεται δικαστής του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για θητεία εννέα ετών, η οποία αρχίζει το αργότερο τρεις μήνες μετά την εκλογή του. Οι δικαστές εκλέγονται από την Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης από έναν κατάλογο τριών υποψηφίων που ορίζονται από κάθε κράτος που έχει επικυρώσει την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Χθες, ο Δικαστής του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την Ελλάδα, απασχόλησε την επικαιρότητα, μετά απο δημοσίευμα της εφημερίδας “ΕΣΤΙΑ”, η οποία με τίτλο: Ἕλλην δικαστής ζητεῖ νά ἀναγνωρισθοῦν σύλλογοι στήν Θράκη ὡς «τουρκικοί»!” εμφανίζει τον κ. Κτιστάκι ως επι της ουσίας “υποστηριχτή των αιτημάτων της Αγκυρας σε σχέση με την μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη.”
ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΤΗΣ “ΕΣΤΙΑΣ”
Στο δημοσίευμά της η “ΕΣΤΙΑ”, αναφέρει:
Ὁ Ἰωάννης Κτιστάκις, μέλος τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Δικαστηρίου Ἀνθρωπίνων Δικαιωμάτων, στρέφεται κατά τῆς ἀποφάσεως τοῦ Ἀρείου Πάγου! – «Νερό στόν μύλο» τῆς ἐπιχειρηματολογίας τῆς Ὁμοσπονδίας «Τούρκων» Εὐρώπης Κεντρική ἐπιλογή τοῦ Μαξίμου ὁ διορισμός του ἀντί τῆς διακεκριμένης καθηγήτριας Φωτεινῆς Παζαρτζῆ
Τοῦ Εὐθυμίου Π. Πέτρου
ΕΙΝΑΙ Ἕλλην δικαστής. Ἡ Ἑλλάς τόν ἔστειλε στό Εὐρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου. Τόν ἐτίμησε. Τό Μέγαρο Μαξίμου τόν ὑπεστήριξε πάσῃ δυνάμει παρ’ ὅτι τά προσόντα του εἶχαν χαρακτηρισθεῖ «ὁριακά» ἀπό τήν ἁρμόδια ἐπιτροπή ἐμπειρογνωμόνων τοῦ Συμβουλίου τῆς Εὐρώπης. Περίμενε λοιπόν κανείς ἀπό ἐκεῖνον νά ὑποστηρίζει τό δίκαιον τῆς Συνθήκης τῆς Λωζάννης. Αὐτός ὅμως φέρεται νά ὑποστηρίζει τίς θέσεις τῆς Τουρκίας. Ὁ λόγος γιά τόν Ἰωάννη Κτιστάκι, ὁ ὁποῖος σέ διαδικτυακό «πάνελ» ἠκούσθη ὑποστηρίζων ὅτι ἡ Ἑλλάς πρέπει νά ἀναγνωρίσει τίς ἀποφάσεις πού ζητοῦν τήν ἀναγνώριση σάν τουρκικῶν, τῶν συλλόγων τῶν μουσουλμάνων τῆς Θράκης! Ἐστράφη ἔτσι κατά ἀποφάσεων τοῦ Ἀρείου Πάγου πού ἔχουν τελεσιδίκως κλείσει αὐτό τό ζήτημα τῆς τουρκικῆς διεκδικήσεως. Υἱοθέτησε τήν ἐπιχειρηματολογία τῶν τουρκικῶν σωματείων, τήν ὁποία μέ μεγάλη προσοχή εἶχε ἀπεργασθεῖ ἡ Ἄγκυρα.
Δέν εἶναι τυχαῖον ὅτι θριαμβευτικά ἐνεφανίσθη στά μέσα ἐνημερώσεως ὁ πρόεδρος τῆς λεγομένης Εὐρωπαϊκῆς Ὁμοσπονδίας Τούρκων Δυτικῆς Θράκης (ABTTF) Χαλήτ Χαμπίμπογλου νά δηλώσει: «Ὅπως ἀνέφερε ξεκάθαρα καί ὁ δικαστής ἀπό τή χώρα μας στό ΕΔΔΑ, Ἰωάννης Κτιστάκις, ἡ χώρα μας πρέπει νά βάλει τέλος σέ αὐτήν τήν ἀδυναμία πού ὑφίσταται ἐδῶ καί 13 χρόνια. Ὁ δικαστής τοῦ ΕΔΔΑ Ἰωάννης Κτιστάκις ἀποκαλύπτει μέ βάση τούς ἀριθμούς τό πόσο ἀδύναμη εἶναι ἡ κάρτα ἀναφορᾶς τοῦ ΕΔΔΑ τῆς χώρας μας, λέγοντας ὅτι αὐτή ἡ κατάσταση δέν ἁρμόζει στή χώρα μας πού εἶναι μέλος τῆς ΕΕ. Εἶναι σημαντικό αὐτό τό γεγονός, τό ὁποῖο ἐκφράζουμε ἐδῶ καί χρόνια, ἀλλά τό ὁποῖο ἡ χώρα μας ἀγνοεῖ ἐπίμονα, νά ἐκφράζεται ξεκάθαρα ἀπό ἕναν δικαστή ἀπό τή χώρα μας στό ΕΔΔΑ. Ἡ χώρα μας πρέπει νά βάλει τέλος σέ αὐτήν τήν ἀδυναμία πού ὑφίσταται ἐδῶ καί 13 χρόνια, ἐφαρμόζοντας ἄμεσα τίς ἀποφάσεις τοῦ ΕΔΔΑ ὅσον ἀφορᾶ τήν ὁμάδα ὑποθέσεων Μπεκήρ Οὐστά καί ἄλλοι, ἡ ὁποία περιλαμβάνει τούς Τουρκικούς συλλόγους τῆς Δυτικῆς Θράκης».
Τοῦτο, ἀφοῦ ὁ Ἰωάννης Κτιστάκις ὁμιλῶν σέ διαδικτυακό πάνελ φέρεται δηλῶν ὅτι μεταξύ τῶν ἀποφάσεων τοῦ ΕΔΔΑ κατά τῆς Ἑλλάδας, τίς ὁποῖες δέν ἔχει ἐφαρμόσει ἐδῶ καί πάνω ἀπό δεκαετίες, εἶναι αὐτές πού σχετίζονται μέ τούς συλλόγους πού ἀνήκουν στήν «τουρκική κοινότητα» τῆς Δυτικῆς Θράκης. Στό ζήτημα ἀνεφέρθη καί ἡ ἐφημερίς «Gündem», ἡ ὁποία ἀναφέρει πώς ὁ Κτιστάκις δήλωσε ὅτι ἡ Ἑλλάς συγκαταλέγεται στίς δέκα πρῶτες χῶρες μέ τίς περισσότερες ὑποθέσεις πού κατετέθησαν ἐναντίον της στό ΕΔΔΑ, σημειώνοντας ὅτι ἀπό πλευρᾶς Ἑλλάδος ἡ μή ἐφαρμογή τῶν ἀποφάσεων τοῦ ΕΔΔΑ ἐναντίον της ἀπό τά ἐθνικά δικαστήρια ἀποτελεῖ μεγάλη ἀδυναμία.
Τό τραγικό εἶναι πώς ὁ ἐν λόγῳ κ. Κτιστάκις ἀποτελοῦσε κεντρική ἐπιλογή τοῦ Μεγάρου Μαξίμου, τό ὁποῖο προώθησε τήν τοποθέτησή του στό ΕΔΔΑ, ἔναντι τῆς διακεκριμένης καθηγητρίας τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ ΕΚΠΑ Φωτεινῆς Παζαρτζῆ. Ὑπενθυμίζεται ὅτι ὅταν ἐτέθη θέμα ἀντικαταστάσεως τοῦ ἀποχωρήσαντος Ἀλεξάνδρου Σισιλιάνου, ἐνδιαφέρον εἶχαν ἐκδηλώσει στήν ἀρχή ὁ Μιχάλης Πικραμένος, σύμβουλος Ἐπικρατείας μέ ἄριστες σχέσεις μέ τήν Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας, ὁ Γιάννης Κτιστάκις, μέλος ΔΕΠ στό Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης καί ἡ καθηγήτρια τῆς Νομικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν Φωτεινή Παζαρτζῆ. Τελικῶς προεκρίθησαν ἡ κυρία Παζαρτζῆ καί ὁ κύριος Κτιστάκις. Ἡ διαδικασία ἐνώπιον τοῦ Συμβουλίου τῆς Εὐρώπης προέβλεπε δύο φάσεις: τήν ἐπιστημονική ἀξιολόγηση τῶν δύο ἀπό ἐπιτροπή καί τήν ψηφοφορία «ὑπόδειξη» πρός τήν Ὁλομέλεια τοῦ Συμβουλίου ἀπό εἰδικό ἐκλεκτορικό σῶμα 12 βουλευτῶν, στό ὁποῖο αὐτονοήτως δέν συμμετεῖχαν Ἕλληνες. Τό πόρισμα τῆς ἐπιτροπῆς ἀνέδειξε μέ διαφορά τήν ὑποψηφιότητα τῆς κυρίας Παζαρτζῆ, ἐνῶ χαρακτήρισε τήν ὑποψηφιότητα τοῦ κ. Κτιστάκι «ὁριακή» ἀπό πλευρᾶς προσόντων. Ὡστόσο, ὅλα ἀνετράπησαν. Ἡ κ. Παζαρτζῆ ἐδέχθη ἕνα βρώμικο πόλεμο. Βουλευτές ἐδέχοντο ἀνώνυμα μηνύματα πού τήν εχαρακτήριζαν Παζαρτζῆ «ἀκροδεξιά» καί ζητοῦσαν τήν καταψήφισή της. Πρᾶγμα τό ὁποῖο συνέβη! Ὅπως ἀναφέρουν δημοσιεύματα τῶν ἡμερῶν ἐκείνων, ἡ ἑλληνική Κυβέρνησις θά τήν πολεμοῦσε, γιατί αὐτό πού μετροῦσε γιά ἐκείνη ἦταν πώς εἶναι σύζυγος τοῦ καθηγητοῦ Φλογαΐτη καί φίλη ἀπό τά φοιτητικά χρόνια τοῦ Προκόπη Παυλόπουλου. Δέν εἶναι ἄλλως τε τυχαῖο ὅτι τό Μέγαρο Μαξίμου ἀντέδρασε μέ «ἀνεξήγητη» ψυχρότητα στήν ἐπιλογή τῆς κ. Παζαρτζῆ ὡς Προέδρου τῆς Ἐπιτροπῆς Δικαιωμάτων τοῦ Ἀνθρώπου τοῦ ΟΗΕ, μία ἱστορική διάκρισις γιά τήν Ἑλλάδα πού στήν Ἀθήνα ὅμως εἶχε προκαλέσει δυσφορία! Μέχρι τήν ὥρα πού ἐγράφοντο αὐτές οἱ γραμμές, ὁ κ. Ἰωάννης Κτιστάκις δέν εἶχε διαψεύσει αὐτά πού τοῦ ἀποδίδει ὁ Χαλήτ Χαμπίμπογλου, οὔτε τό δημοσίευμα τῆς «Gündem».
ΥΜΝΟΙ ΤΟΥ TRT ΓΙΑ ΚΤΙΣΤΑΚΙ
Εν τω μεταξύ, τα μέσα ενημέρωσης της Τουρκίας, με την ανακοίνωση της τοποθέτησης του κου Κτιστάκι στη θέση του Δικαστή της ΕΔΑΔ για την Ελλάδα, έγραψαν ίσως τα πιο κολακευτικά λόγια για Ελληνα Δικαστή.
Διαβάστε τα θετικά σχόλια του κρατικού TRT:
“Ο Ιωάννης Κτιστάκης εξελέγη από την Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης δικαστής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η θητεία του θα διαρκέσει εννέα έτη και θα αρχίσει το αργότερο τρεις μήνες μετά την πρόσφατη εκλογή του, την προηγούμενη εβδομάδα, με την απόλυτη πλειοψηφία των ψήφων.
Παρόλο που δεν είναι Θρακιώτης στην καταγωγή, ο ίδιος σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ανέπτυξε ισχυρούς δεσμούς με τη Θράκη, ως προπτυχιακός ακόμα φοιτητής στην Νομική Σχολή του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου μέχρι και σήμερα από τη θέση του επίκουρου καθηγητή στην ίδια σχολή. Η διατριβή του αφορούσε ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Εξειδικεύτηκε στη διεθνή προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κέρδισε 53 υποθέσεις ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου του Στρασβούργου. Διαθέτει πλούσιο συγγραφικό έργο.
Η εκλογή του Ιωάννη Κτιστάκη έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για τη Μειονότητα στη Θράκη διότι ο ίδιος στην ακαδημαϊκή και επαγγελματική του θητεία έδειξε ιδιαίτερη ενασχόληση με ζητήματα προστασίας μειονοτικών δικαιωμάτων. Πολλοί αναγνώρισαν την συμβολή του μέσω της διαδρομής του, του συγγραφικού του έργου αλλά και δημοσίων παρεμβάσεων, στην κατάργηση το 2018 της υποχρεωτικής εφαρμογής της Σαρίας στις οικογενειακές και κληρονομικές διαφορές των μελών της Μειονότητας στη Θράκη.
Το 2006 εξέδωσε τη μονογραφία με τίτλο «Ιερός νόμος του Ισλάμ και μουσουλμάνοι έλληνες πολίτες: μεταξύ κοινοτισμού και φιλελευθερισμού», απόρροια μελέτης 2679 αποφάσεων των Πρωτοδικείων Ροδόπης, Ξάνθης και Ορεστιάδας της χρονικής περιόδου από το 1991 έως και το 2006. Στους σκοπούς της έρευνάς του ήταν να αναδείξει ότι η Ελλάδα είναι το μοναδικό ευρωπαϊκό κράτος που συνεχίζει να εφαρμόζει τον Ιερό Νόμο του Ισλάμ για τους πολίτες της και να απαντήσει στο ερώτημα αν η Σαρία είναι ανεκτή από τη σύγχρονη, ελληνική και διεθνή, έννομη τάξη.
Σε όλο το βιβλίο κυρίαρχη είναι η θέση του συγγραφέα ότι ο Ιερός Νόμος με τον τρόπο που ερμηνεύεται και εφαρμόζεται «αντιπροσωπεύει το πιο αναχρονιστικό κομμάτι του σημερινού Ισλάμ» κι επιπλέον, ότι οι κανόνες δικαίου που εφαρμόζονται στη Δυτική Θράκη παρουσιάζουν είτε στοιχεία συντηρητισμού είτε στοιχεία αυθαιρεσίας. Μια δεκαετία μετά ο Ιωάννης Κτιστάκης χειρίστηκε ως συνήγορος την γνωστή στη Μειονότητα υπόθεση Μολλά Σαλή εναντίον Ελλάδας (19.12.2018). Είναι η υπόθεση η οποία προκάλεσε καταιγισμό εξελίξεων και συνέβαλε εν μέρει στην υιοθέτηση νομοθετικού πλαισίου για την κατάργηση της υποχρεωτικής εφαρμογής της Σαρίας.
Τα νέα δεδομένα στην εφαρμογή του Ιερού Ισλαμικού Νόμου δεν βρήκαν σύμφωνο το σύνολο της Μειονότητας και υπάρχουν ακόμα αντιρρήσεις για τον τρόπο που δρομολογήθηκαν οι εξελίξεις, ωστόσο θεωρητικά το ζήτημα αυτό έληξε με την ψήφιση και εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας.
Στο έργο και την πορεία του Ιωάννη Κτιστάκη ξεχωρίζει η προτίμησή του σε ζητήματα θρησκευτικής ελευθερίας, ωστόσο, κατά καιρούς τοποθετήθηκε και για άλλα θέματα μειονοτικού ενδιαφέροντος.
Σε άρθρο του στον Φιλελεύθερο ο Ιωάννης Κτιστάκης το 2018 έγραφε σχετικά, «δεν υπάρχει νομικό έρεισμα για την υπουργική (κυβερνητική) ανάμιξη στα της ηγεσίας της θρησκευτικής μειονότητας, είτε αυτή ονομαστεί διορισμός του μουφτή (ισχύον σύστημα), είτε έμμεση εκλογή (εκλεκτορικό σώματα), είτε άμεση εκλογή. Τα επιχειρήματα, άλλωστε, υπέρ της υπουργικής ανάμιξης είναι αθεμελίωτα, προϊόντα μιας παρατεταμένης εθελοτυφλίας της ελληνικής διπλωματίας για τη δήθεν αποτελεσματικότητα της πολιτικής αμοιβαιότητας με την Τουρκία».
Την ίδια χρονιά, όταν κέρδισε την υπόθεση Μολλά Σαλή ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έδωσε σειρά συνεντεύξεων και τοποθετήθηκε δημόσια και για άλλα μειονοτικά ζητήματα. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ελληνικό ραδιόφωνο της Deutsche Welle ανέφερε χαρακτηριστικά «Ο σεβασμός στη μειονότητα είναι σεβασμός στα δικαιώματα των ατόμων που ανήκουν στη μειονότητα, είναι σεβασμός στην άσκηση της θρησκευτικής ελευθερίας, στη γλωσσική ελευθερία, στην ελευθερία να ιδρύουν τα δικά τους σωματεία».
Είναι γεγονός ότι ο Ιωάννης Κτιστάκης είναι βαθύς γνώστης του χώρου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ευρωπαϊκού πλαισίου. Τις τελευταίες δεκαετίες η Μειονότητα έχει αξιοποιήσει τον ευρωπαϊκό μηχανισμό και πολλές υποθέσεις της έφτασαν στις δικαστικές αίθουσες του Στρασβούργου. Στους επόμενους μήνες αναμένεται να δημοσιευτεί η απόφαση του Αρείου Πάγου για την υπόθεση της Τουρκικής Ένωσης Ξάνθης. Είναι η δεύτερη φορά που καλείται να αποφανθεί ο Άρειος Πάγος για την υπόθεση αυτή η οποία απασχόλησε και το Ευρωπαϊκό δικαστήριο το 2008 το οποίο καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση του δικαιώματος της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι.
Η εκλογή του Ιωάννη Κτιστάκη είναι σημαντική σε προσωπικό επίπεδο, είναι σημαντική ωστόσο και για όσους ασχολούνται με το χώρο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι η πρώτη φορά που ένας από τους Έλληνες δικαστές του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έχει ασχοληθεί τόσο συστηματικά και γνωρίζει εις βάθος τα ζητήματα της Μειονότητας στη Θράκη. Πολλές από τις θέσεις που εξέφρασε κατά καιρούς ο Ιωάννης Κτιστάκης βρίσκονται κοντά στις διεκδικήσεις της κοινότητας. Ευχόμαστε στον νέο δικαστή να αφήσει το στίγμα του στους κόλπους του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου, και αυτό να έχει αντανάκλαση και στα μειονοτικά ζητήματα.
ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Ο κ. Κτιστάκις είναι ένας έγκριτος Νομικός, Καθηγητής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου, η Ακαδημαϊκή του πορεία αξιοζήλευτη αλλά και αναγνωρισμένη διεθνώς.
Οι απόψεις του, αν και έχουν προκαλέσει αντιδράσεις σε διάφορους κύκλους τα προηγούμενα χρόνια, εντούτοις δεν στερούνται ποτέ τεκμηρίωσης.
Για το λόγο αυτό, θεωρούμε ότι απαιτείται από πλευράς του Έλληνα Δικαστή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, να τοποθετηθεί, να απαντήσει σε όσα του καταλογίζουν, να διευκρινίσει ζητήματα που θεωρούμε ότι είναι σε απόλυτη αναντιστοιχία με την Εξωτερική Πολιτική της Ελλάδας και κυρίως να απαντήσει, εάν θεωρεί θέμα εσωτερικής ή εξωτερικής πολιτικής την ύπαρξη της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη, δεδομένου ότι αναφερόμαστε σε Έλληνες πολίτες με διαφορετικότητα θρησκεύματος.