Στις 19 Οκτωβρίου 1912, ένα μικρό νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου έζησε τη δική του στιγμή ελευθερίας. Το ελληνικό αντιτορπιλικό «Ιέραξ», πλέοντας ανάμεσα στα κύματα της ιστορίας, κατέπλευσε στη Σαμοθράκη και έδωσε τέλος σε 456 χρόνια οθωμανικής κυριαρχίας.
Οι κάτοικοι, συγκινημένοι, υποδέχθηκαν τους Έλληνες ναυτικούς με δάκρυα χαράς και ψαλμούς. Στιγμές που χαράχτηκαν ανεξίτηλα στη μνήμη του νησιού και μεταδίδονται ως σήμερα από γενιά σε γενιά.
Ο ελληνικός στόλος και οι Βαλκανικοί Πόλεμοι
Η απελευθέρωση της Σαμοθράκης εντάσσεται στο πλαίσιο των Βαλκανικών Πολέμων (1912–1913). Τότε, ο ελληνικός στόλος υπό τη διοίκηση του ναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη πέτυχε τον πλήρη έλεγχο του Αιγαίου.
Μέσα σε λίγες εβδομάδες, νησιά όπως η Λήμνος, η Θάσος και η Ίμβρος είχαν ήδη απελευθερωθεί. Η Σαμοθράκη, απομονωμένη και χωρίς στρατιωτική φρουρά, αφέθηκε τελευταία — μα η στιγμή της δεν άργησε να έρθει.
Από την οθωμανική σκλαβιά στην ελληνική σημαία
Το νησί βρισκόταν υπό οθωμανική κατοχή από το 1456, ενώ είχε γνωρίσει τραγικά γεγονότα, όπως τη σφαγή του 1821, όταν οι Τούρκοι εκτέλεσαν ή αιχμαλώτισαν σχεδόν ολόκληρο τον πληθυσμό.
Παρά τις δυσκολίες, οι κάτοικοι κράτησαν ζωντανή τη γλώσσα και την πίστη τους. Η απελευθέρωση του 1912 ήρθε ως δικαίωση αιώνων προσμονής.
Δοκιμασίες και αναγέννηση
Μετά τη χαρά της απελευθέρωσης, η Σαμοθράκη γνώρισε νέα δεινά. Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το νησί βρέθηκε υπό βουλγαρική κατοχή (1916–1918). Οι κάτοικοι υπέφεραν από πείνα και διώξεις, αλλά το 1918 η ελληνική σημαία κυμάτισε ξανά, αυτή τη φορά οριστικά.
Η Σαμοθράκη τιμά την ιστορία της
Κάθε χρόνο στις 19 Οκτωβρίου, το νησί τιμά τη μνήμη εκείνης της μέρας με παρελάσεις, καταθέσεις στεφάνων και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Μαθητές, στρατιώτες και κάτοικοι ενώνονται σε μια κοινή φωνή μνήμης και ευγνωμοσύνης.
Η Σαμοθράκη δεν είναι μόνο τόπος φυσικής ομορφιάς και μυστηρίου, αλλά και σύμβολο αντοχής και ελευθερίας.
