Ανώτεροι Έλληνες αξιωματούχοι βρίσκονται σε «προκαταρκτικές» συνομιλίες με το Βρετανικό Μουσείο για κάτι που θα μπορούσε να ισοδυναμεί με μια τεκτονική αλλαγή στην επίλυση της μακροβιότερης πολιτιστικής διαμάχης στον κόσμο: τον επαναπατρισμό των Γλυπτών του Παρθενώνα του 5ου αιώνα π.Χ. στην Αθήνα.
Το θέμα έφερε στη δημοσιότητα αρχικά «Τα Νέα», τα οποία ανέφεραν ότι αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, είχαν συναντήσει τον Τζορτζ Όσμπορν, τον πρόεδρο του British Museum, σε ξενοδοχείο πέντε αστέρων του Λονδίνου μόλις τη Δευτέρα.
Γνώστες του θέματος στην Αθήνα περιέγραψαν την έκθεση, η οποία έβαλε φωτιά για το πού είχαν διεξαχθεί οι συνομιλίες, ως «όχι μόνο αξιόπιστη αλλά πολύ συναρπαστική».
«Είναι αλήθεια ότι υπάρχει διάλογος μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και του Βρετανικού Μουσείου», δήλωσε στον Guardian ο υπουργός Επικρατείας της χώρας Γιώργος Γεραπετρίτης. «Αυτή τη στιγμή, είναι προκαταρκτικές συνομιλίες και, ναι, έχω συναντήσει τον πρόεδρο του Βρετανικού Μουσείου, Τζορτζ Όσμπορν» [για να συζητήσουμε το θέμα].
Μια διαμάχη 200 ετών
Η είδηση ήρθε πέντε ημέρες αφότου ο Μητσοτάκης είπε σε ακροατήριο στο London School of Economics ότι «αισθανόταν» ότι σημειωνόταν πρόοδος στο θέμα και ότι ήταν δυνατή μια «win-win λύση».
«Είδαμε πρόοδο», είπε ο Έλληνας ηγέτης, ο οποίος έχει θέσει την επανένωση του κλασικού αγάλματος με τα γλυπτά που έχουν παραμείνει στην Αθήνα πολιτιστική προτεραιότητα. «Αισθάνομαι μια κινητικότητα».
Η διαμάχη για τα Γλυπτά – που αφαιρέθηκαν υπό αμφισβητούμενες συνθήκες από τον Λόρδο Έλγιν, ο οποίος ήταν πρεσβευτής την εποχή εκείνη στην Οθωμανική αυτοκρατορία, μέρος της οποίας ήταν τότε η σημερινή Ελλάδα – μαίνεται για περισσότερα από 200 χρόνια.
Το Βρετανικό Μουσείο απέκτησε τις αρχαιότητες, οι οποίες περιλαμβάνουν 75 μέτρα από την αρχική ζωφόρο του Παρθενώνα, μήκους 160 μέτρων, το 1816, όταν, χρεοκοπημένος, απελπισμένος και ταλαιπωρημένος από τη σύφιλη, ο διπλωμάτης αναγκάστηκε να τις αποχωριστεί.
Ο Έλγιν, ο οποίος αρχικά ήλπιζε να στολίσει το σκωτσέζικο κτήμα του με τους θησαυρούς, υποστήριξε ότι του είχε χορηγηθεί ένα «φιρμάνι» από τις Οθωμανικές αρχές που επέτρεπε στους πράκτορές του στην Αθήνα να διαλύσουν τα κομμάτια. Έκτοτε αποκαλύφθηκε ότι μεγάλο μέρος του αγάλματος αποσπάστηκε βίαια, με πλάκες που βρίσκονται τώρα στην κατοχή του Βρετανικού Μουσείου να παραβιάζονται από το μνημείο με τη χρήση πριονιών.
Τα Νέα ανέφεραν ότι η πρώτη από τις πολλές παρασκηνιακές συναντήσεις είχε γίνει στο Λονδίνο μεταξύ του Όσμπορν και του Μητσοτάκη το 2021, όταν ο Έλληνας πρωθυπουργός έφερε το θέμα των Γλυπτών στο επίκεντρο των συνομιλιών της Ντάουνινγκ Στριτ με τον τότε ομόλογό του Μπόρις Τζόνσον.
Στη συνέχεια, ο πρώην καγκελάριος έκανε περαιτέρω συζητήσεις, συναντώντας τον Γεραπετρίτη και τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια στο Λονδίνο.
«Τουλάχιστον δύο από αυτές τις συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν στην κατοικία του Έλληνα πρέσβη στο Mayfair. Μια άλλη πραγματοποιήθηκε μόλις αυτή την εβδομάδα σε ξενοδοχείο στο Knightsbridge», έγραψε ο ανταποκριτής της εφημερίδας στο Λονδίνο, Γιάννης Ανδριτσόπουλος.
«Οι συζητήσεις κρατήθηκαν μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Οεπικεφαλής του μεγαλύτερου μουσείου του Λονδίνου επισκέφτηκε για πρώτη φορά την κατοικία του [Έλληνα] πρέσβη, στην οδό Upper Brook 51, στα μέσα Νοεμβρίου 2021, για να πραγματοποιήσει «διερευνητικές συνομιλίες» με τον Μητσοτάκη για την τύχη των γλυπτών 2.500 ετών».
Οι διαπραγματεύσεις, ανέφερε, εξελίχθηκαν περαιτέρω αυτή την εβδομάδα όταν ο Osborne επισκέφθηκε το ξενοδοχείο Berkeley στο Knightsbridge για να συναντήσει τον Έλληνα πρωθυπουργό «ένα χρόνο μετά την πρώτη μυστική τους συνάντηση».
Η διαμάχη για την ιδιοκτησία των γλυπτών έχει περιέλθει σε οξύτητα, με την ελληνίδα υπουργό Πολιτισμού να κατηγορεί τον Έλγιν ότι διέπραξε «κατάφωρη πράξη κατά συρροή κλοπής».
Καθώς η ρητορική έχει ενταθεί, οι ακτιβιστές, που υποστηρίζονται από την αυξανόμενη υποστήριξη των Βρετανών για την επιστροφή τους, έχουν ασκήσει πίεση στο κορυφαίο πολιτιστικό ίδρυμα του Λονδίνου να αλλάξει τη στάση του.
Οι “κόκκινες γραμμές”
«Οι έξυπνοι πολιτικοί ακούν τον λαό τους», είπε ο Νίκος Σταμπολίδης, ο Έλληνας ακαδημαϊκός που διευθύνει το Μουσείο της Ακρόπολης στους πρόποδες της τοποθεσίας του Περικλή.
«Αν υπήρχε μια λύση, η Βρετανία θα μπορούσε να είναι οι πρωταγωνιστές μιας ηθικής αυτοκρατορίας γιατί αυτό ξεπερνά τις χώρες μας. Αν τα Γλυπτά επανενώνονταν εδώ στην Αθήνα, με θέα το μεγαλύτερο σύμβολο της δημοκρατίας, θα ήταν μια μεγάλη πράξη για την ανθρωπότητα».
Ο Γεραπετρίτης παραδέχτηκε ότι οι συνομιλίες στόχευαν τόσο στη «θέσπιση αρχών» [της συζήτησης] όσο και στη βελτίωση της ολοένα και πιο τοξικής ατμόσφαιρας που είχε δημιουργηθεί για το θέμα. Και οι δύο πλευρές, είπε, γνώριζαν τις «κόκκινες γραμμές» τους και μια συμφωνία δεν ήταν πολύ κοντά
«Αν και υπάρχει κοινή συνεννόηση, πολλές λεπτομέρειες δεν έχουν ακόμη διευθετηθεί», πρόσθεσε ο υπουργός, ο οποίος περιέγραψε ότι ο Μητσοτάκης του δίνει εντολή να συνεχίσει περαιτέρω συνομιλίες.
Ερωτηθείς για τις συνομιλίες του πρόσωπο με πρόσωπο με τον Όσμπορν, επέμεινε: «Οι συζητήσεις δεν είναι πολύ συγκεκριμένες. Αντίθετα, προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα καλό κανάλι διαλόγου».
Τον Αύγουστο, ο αναπληρωτής διευθυντής του Βρετανικού Μουσείου, Τζόναθαν Ουίλιαμς, ανακοίνωσε ότι το ίδρυμα ήταν πρόθυμο να «αλλάξει την ένταση της συζήτησης» αφού η Unesco έκρινε επιτακτική την ανάγκη να συζητηθεί η υπόθεση σε διακυβερνητικό επίπεδο.
«Υπάρχει χώρος για μια πραγματικά δυναμική και θετική συζήτηση με την οποία μπορούν να βρεθούν νέοι τρόποι συνεργασίας», είπε ο Ουίλιαμς στους Sunday Times.
Σε ανακοίνωση που εξέδωσε το Βρετανικό Μουσείο ανέφερε ότι οι συνομιλίες ήταν μέρος των προσπαθειών για τη δημιουργία «μιας νέας εταιρικής σχέσης του Παρθενώνα με την Ελλάδα».
«Θα μιλήσουμε με οποιονδήποτε, συμπεριλαμβανομένης της ελληνικής κυβέρνησης, για το πώς να προχωρήσει αυτό. Λειτουργούμε εντός του νόμου και δεν πρόκειται να διαλύσουμε τη μεγάλη συλλογή μας, καθώς αφηγείται μια μοναδική ιστορία της ανθρωπότητας. Όμως, επιδιώκουμε νέες θετικές, μακροπρόθεσμες συνεργασίες με χώρες και κοινότητες σε όλο τον κόσμο, και αυτό φυσικά περιλαμβάνει την Ελλάδα».
Στο παρελθόν, η κεντροδεξιά κυβέρνηση του Μητσοτάκη πρότεινε να δοθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο μια εκ περιτροπής έκθεση αρχαιοτήτων που δεν είχαν παρουσιαστεί ποτέ εκτός Ελλάδας με αντάλλαγμα τα γλυπτά του Παρθενώνα.
«Υπάρχουν πολλές κόκκινες γραμμές: η πράξη παραχώρησης του 1963 στο Βρετανικό Μουσείο, η αναγνώριση της βρετανικής ιδιοκτησίας [των Γλυπτών] για εμάς», είπε ο πολιτικός, εξηγώντας ότι η Αθήνα δεν θα δεχόταν ποτέ τον επαναπατρισμό των αριστουργημάτων ως δάνειο.
«Υπάρχει πολύς δρόμος ακόμα, αλλά θα συνεχίσουμε τις συζητήσεις μας. Είναι πολύ καλό που τώρα προσπαθούμε να δημιουργήσουμε μια πολύ ευρύτερη συνεργασία με το Βρετανικό Μουσείο, μια συνεργασία που δεν περιλαμβάνει μόνο κλασικές αρχαιότητες αλλά και βυζαντινούς θησαυρούς που θα ήμασταν διατεθειμένοι να στείλουμε».
Με πληροφορίες από theguardian.com
