Στέκεται όρθιο στην καρδιά της Κωνσταντινούπολης, στην οδό Τουρνατζίμπασι, η οποία είναι κάθετη στη Μεγάλη Οδό του Πέρα, εδώ και 129 χρόνια. Κοντά στο ελληνικό προξενείο και στο χαμάμ του Γαλατάσαραϊ. Σύμβολο μιας Ρωμιοσύνης, παρά τους διωγμούς και τις πολιτικές αναταραχές, το Ζωγράφειο ανοίγει μέχρι σήμερα αδιάκοπα τις πύλες του για να μπουν οι μαθητές του και οι καθηγητές του.
Ο Γ. Δεμιρτζόγλου, που έχει αφιερώσει τη ζωή του για περισσότερα απο 30 χρόνια ως Διευθυντής, μιλά για τους αποφοίτους του που διαπρέπουν και για τις δράσεις του που φέρνουν πιο κοντά τα παιδιά των δύο χωρών.
Εκατοντάδες οι απόφοιτοί του που διαπρέπουν σήμερα σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης, ενώ μαθητής του υπήρξε για ενάμιση χρόνο ο τότε νεαρός Ιμβριος Δημήτριος Αρχοντώνης, ο νυν Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος.
Συνοδοιπόρος το Ζωγράφειο με το Φανάρι, στα κοινωνικά, τα εκπαιδευτικά, τα πνευματικά. Και είναι αλήθεια πως η φωτιά παραμένει αναμμένη στο Ζωγράφειο Λύκειο, στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, στο Ζάππειο Παρθεναγωγείο, στα ελληνικά σχολεία που λειτουργούν στην ευρύτερη περιοχή της Κωνσταντινούπολης, εκεί που ακόμη διδάσκονται Ελληνες φιλόσοφοι και ποιητές από φλογερούς δασκάλους και καθηγητές.
Πρώτο κουδούνι το 1893
Oταν στις αρχές του 19ου αιώνα αυξήθηκε ο ελληνορθόδοξος πληθυσμός της κοινότητας του Πέρα, γεννήθηκε η ανάγκη δημιουργίας ενός μεγάλου σχολείου που θα ανταποκρινόταν στις απαιτήσεις της εποχής.
Το έργο ήταν μεγαλεπήβολο και τα λεφτά πολλά για να τα αντιμετωπίσει η Σχολική Εφορεία, γεγονός που την ανάγκασε να ξεκινήσει έρανο. Οι 5.000 λίρες που μαζεύτηκαν δεν ήταν αρκετές. Τότε
εμφανίζεται στο προσκήνιο ο μεγαλοτραπεζίτης του Γαλατά, Χρηστάκης Ζωγράφος, που εκείνο τον καιρό ζούσε στο Παρίσι, και δίνει 10.000 χρυσές λίρες – ποσό υπέρογκο για την εποχή, αν αναλογιστεί κανείς πως χαρακτηριζόταν κάποιος «μέγας ευεργέτης» όταν προσέφερε ποσό άνω των 200 λιρών.
Το έργο ανέγερσης του Ζωγραφείου ανατέθηκε, έπειτα από διαγωνισμό, στον νεότατο τότε αρχιτέκτονα Περικλή Φωτιάδη, έναν από τους μεγαλύτερους αρχιτέκτονες της Πόλης. Στον διαγωνισμό συμμετείχαν εννέα Ελληνες αρχιτέκτονες με τα ψευδώνυμά τους.
Τα σχέδια του «Αναξαγόρα» ήταν αυτά που άρεσαν στην επιτροπή, και έτσι ξεκίνησαν οι εργασίες. Ο Περικλής, που ήταν γιος του φιλολόγου και μέλους του Φιλολογικού Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως Δημητρίου και αδελφός του διάσημου δημοτικιστή γιατρού Φώτη, στη συνέχεια σχεδίασε, μεταξύ άλλων, τον περικαλλή ναό της Αγίας Κυριακής στο Κοντοσκάλι και λίγο αργότερα τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης.
Οι εργασίες για το Ζωγράφειο ξεκίνησαν τον Μάιο του 1892, ενώ τα εγκαίνια της Σχολής πραγματοποιήθηκαν τον Σεπτέμβριο του 1893, παρουσία του Πατριάρχη Νεοφύτου, με πρώτο διευθυντή τον Μ. Κεφάλα.
Οι πρώτοι μαθητές, εννέα τον αριθμό, αποφοίτησαν το 1899, ενώ στις αρχές της δεκαετίας του ’60 υπήρχαν 56 σχολεία και περίπου 5.000 μαθητές. Δυστυχώς, μετά τα γεγονότα του ’55, τις απελάσεις του ’64 και το Κυπριακό του ’74, οι μαθητές μειώθηκαν δραματικά, για να φθάσουν στις μέρες μας στον αριθμό των 52 και 353 στην Πόλη και στην Ιμβρο.
Το αφιέρωμα
Στο βίντεο που προηγείται του αφιερωματικού κειμένου, ο τηλεοπτικός παραγωγός που έχει τις ρίζες του και αυτός απο τη Ρωμιοσύνη της Πόλης, έκανε το δικό του αφιέρωμα – οδοιπορικό στο Σχολείο των Ρωμιών, των Ελλήνων της Πόλης και μέσα σε μία συγκινησιακή ατμόσφαιρα απέδωσε ένα μέρος της βιωματικής ιστορίας του σχολικού συγκροτήματος.
Το επόμενο βίντεο που ακολουθεί είναι γυρισμένο εν μέσω “καραντίνας” του κορονοϊού, όπου μαθητές του Ζωγράφειου, των Εκπαιδευτηρίων Μαντουλίδη και η Ευανθία Ρεμπούτσικα, μέσω διαδικτύου ένωσαν τις μουσικές τους και απέδωσαν έργο της κορυφαίας μουσουργού.
