57
Την Κυριακή της Τυρινής, 26 Φεβρουαρίου, στη Θεία Λειτουργία διαβάζεται το Ευαγγέλιο που μιλάει για την αξία της συγχώρεσης και της νηστείας.
Το απόγευμα της ίδιας μέρας ψάλλεται στην εκκλησία ο εσπερινός της συγγνώμης.
” Άντα χπούσι καμπάνα πάιναμι στ’ν ακκλησιά.
Παίρναμι σχώριο απ’ τουν παπά κι σχουρνιόμασταν ούλ'(ι).”
” Σχουρμένα” έλεγαν οι μικρότεροι στους τρανίτερους.
Ύστερα πήγαιναν στου νονού το σπίτι.
Έκαναν τρεις μετάνοιες στο νονό, φιλούσαν το χέρι του και ζητούσαν συγχώρεση.
” Άντι σχουρμένα” έλεγαν..
Το ίδιο και στη νονά.
Ζητούσαν συγχώρεση και από τους συγγενείς, τους φίλους αλλά και τους σπιτικούς.
Έτσι φιλιωμένοι και αγαπημένοι θα απόκρευαν.
Το βράδυ η γιαγιά έκανε την αρμυροκουλούρα(πιτάκι) και την έψηνε στο τζάκι.Τη σταχτοδευτέρα(Καθαρά Δευτέρα) , την πρώτη μπουκιά της πίτας θα την έβαζε το κορίτσι κάτω από το προσκεφάλι του για να δει ποιον θα παντρευτεί.
“Μαζώνουμασταν ούλ'(οι) του βραδάκ'(ι) για(ή) στ’ αφιντάκι του σπίτ'(ι), για (ή) σι κανανού θκού μας του σπίτ'(ι), φιλεύουμασταν τυρόπτις, γαλατόπτις, λουκουμάδις, ρυζόγαλου, τμούσαμι κι του τραπέζ'(ι) μι τραούδια.”.
Καλώς ορίσατε μάτια μου
στην τάβλα τη γιομάτη
με τα μοσχομυριστά
με τον ανθό γιομάτη.
Μαλαματένια τράπεζα
με ασημένια πιάτα
τζιβαΐρένια (διαμαντένια) τα φαγιά
ροδόσταμο γιομάτα.
Πέτρες και ξύλα του σπιτιού
που παίρνετε το βάρος
φυλάγετε τους νοικοκερούς
να μη τους πάρει ο χάρος.
Τούτα τα σπίτια τ’ αψηλά
τα μαρμαροχτισμένα
που βοηθούνε τους φτωχούς
να είν ‘ ευλογημένα.
“Σκώναμι ψ’λά τα πουτήρια μι του κρασί κι έλιαμι(λέγαμε).
Αυτό το όμορφο ποτήρι
το στρογγυλό και γυριστό
όλοι μαζί θε να το πιούμε
γεμιστό , ξεχειλιστό.
Δος του μια να πάει κάτου
νάβρει την κορφή τουν πάτου.
Ήπιε του κι απόπιε του
κι ας είναι με τ’ς υγείας σου.
■Αφού χόρταιναν για τα καλά ο πάππος έλεγε στα παιδιά:
“Για μαζουχτίτι καταή κι βάλτι τα χέργια σας πίσου.”
Τα παιδιά αμέν στρώνουνταν καταή.
Μπρουστά στου στόμα τ’ς ταλαντούσι τ’ αυγό για (ή) του χαλβά διμένου μι σπάγγου σ’ ένα μπλάστ'(η)_ ξύλο που έπλαθαν φύλλο για πίτες. Το παιδί έπρεπε να προλάβει να βάλει το αυγό στο στόμα του, χωρίς να χρησιμοποιήσει τα χέρια .
” Τι πατιρντί γένουνταν! Χαμός!
Καμιά φ’ρα απ’ τ’ γρηγουράδα δάγκαναν του πρόσουπου κι νά τα γέλια αμά κι κάνα κλάμα μέσα μέσα.
Λέαμι(λέγαμε) κι χουρατάδις , αμά τόσου αγλήουρα που μπιρδικλώνουνταν γλώσσα μας κι γιαλούσαμι”.
●Ο παπάς ο παχύς
έφαϊ παχιά φακή.
Γιατί παπά μ’, γιατί παχύ
γιατί έφαΐς παχιά φακή;
“Προτού λαλήσ'(ει) τ’ αρνίθ’ (ι) έτρουαμι πόνα βραστό αυγό κι πια δεν αρταίνουμασταν, αρχίνιβι νηστεία για”.
Μ’ αυτό το συμβολικό τρόπο έκλειναν το στόμα τους με το αυγό της αποκριάς, νήστευαν δηλαδή και θα το ξανάνοιγαν με το αυγό της Πασχαλιάς.
Κάποια από τα έθιμα αυτά διατηρούνται και σήμερα στη Θράκη όπως και σε πολλές περιοχές της πατρίδας μας .
” Άιντι σχωρεμένα και μονιασμένα”
Καλή Σαρακοστή σε όλους!
Έρευνα_ επιμέλεια κειμένου:
Λίτσα Καμπακάκη.