Πνεύματα ανήσυχα και δημιουργικά, εργατικοί και πρωτοπόροι σε καινοτόμες ιδέες, ήταν αρκετοί Μικρασιάτες πρόσφυγες, με αποτέλεσμα μετά τον ξεριζωμό τους να μπορέσουν να ορθοποδήσουν στις νέες πατρίδες που τους υποδέχτηκαν.
Άλλοι ξεκίνησαν από το μηδέν, άλλοι είχαν θέσει τις βάσεις από προηγούμενες εργασιακές-επιχειρηματικές ενασχολήσεις, όπως και να έχει όμως το βέβαιο είναι ότι η συμβολή τους στην ελληνική οικονομία και την αγορά εργασίας, εκείνα τα δύσκολα χρόνια, ήταν μεγάλη και καθοριστική σε μία χώρα ρημαγμένη από τις πολύχρονες πολεμικές περιπέτειες (Βαλκανικοί Πόλεμοι, Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, εκστρατεία στην Κριμαία, Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή).
Η οικογένεια Χαΐτογλου ήταν μία από αυτές τις οικογένειες που έγραψαν τη δικιά τους ιστορία στην προσπάθεια αυτή και συνεχίζει και σήμερα με το Μακεδονικό Χαλβά να είναι το προϊόν που είναι αναγνωρίσιμο σε ευρεία κλίμακα.
Επικοινωνήσαμε με τους εκπροσώπους της επιχείρησης και σας μεταφέρουμε τα βασικά στοιχεία αυτής της μεγάλης διαδρομής, εκφράζοντας τις ευχαριστίες μας για την παροχή στοιχείων και τη συνεργασία.
-Ποιες ήταν οι συνθήκες του προσφυγικού ταξιδιού του ιδρυτή, από που ξεκίνησε και που έφτασε. Ποια ήταν η επαγγελματική του δραστηριότητα πριν αναγκαστεί να κάνει το προσφυγικό ταξίδι.
-Η οικογένεια Χαΐτογλου ήταν εγκατεστημένη στο χωριό Πέρματα, στο Ικόνιο της Μικράς Ασίας – εκεί, είχε μακραίωνη παράδοση στη χαλβαδοποιία και στο εργαστήριο που ήταν δίπλα στο σπίτι της, η οικογένεια άλεθε το σουσάμι χρησιμοποιώντας ως κινητήριο δύναμη άλογα και παρήγαγε χαλβά ζυμωμένο στο χέρι, σύμφωνα με την πατροπαράδοτη, οικογενειακή συνταγή.
-Έφυγε το 1922 ή άλλη χρονική περίοδο (προσφυγικές ροές πριν το 1922 και ανταλλάξιμοι πληθυσμοί το 1923). Πότε δραστηριοποιήθηκε επαγγελματικά στη Θεσσαλονίκη και κάτω από ποιες συνθήκες;
-Το 1922, στη Μικρασιατική Καταστροφή, η οικογένεια εκδιώχθηκε και με περιπετειώδη τρόπο έφτασε από το Ικόνιο στην Ελλάδα. Πολλές φορές κινδύνευσαν από τις δυνάμεις των στρατευμάτων του Κεμάλ και τελικά, βρήκαν «καταφύγιο» στη Βόρειο Ελλάδα. Αρχικά έφυγαν τα γυναικόπαιδα, τα οποία αποβιβάστηκαν στην Κέρκυρα και στη συνέχεια, όταν μετά από τη μεσολάβηση του Ερυθρού Σταυρού συναντήθηκαν με τους άνδρες της οικογενείας, μετοίκησαν και εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη.
Εκεί, με αφοσίωση, όραμα και μεράκι, η οικογένεια άνοιξε ένα μικρό κατάστημα στην πλατεία Άθωνος, στο κέντρο της παλαιάς σήμερα Θεσσαλονίκης, το οποίο και έγινε η έδρα της μικρής τότε βιοτεχνίας. Οι μυλόπετρες άλεθαν το σουσάμι, έβγαινε το ταχίνι και ξεκινούσε το ζύμωμα του χαλβά.
-Λειτούργησε την περίοδο της κατοχής; Πότε έγινε η επανεκκίνησή της μετά τον πόλεμο;
Κατά την περίοδο της Κατοχής, το εργοστάσιο επιτάχθηκε για να τροφοδοτεί με χαλβά αποκλειστικά τον στρατό, δουλεύοντας σε 24ωρη βάση. Μετά το τέλος του πολέμου η επιχείρηση χρειάστηκε να ξαναστηθεί σχεδόν από την αρχή, αφού η οικονομική στασιμότητα είχε δημιουργήσει πολλά προβλήματα στη λειτουργία της μετά το 1940.
Τότε ήταν που η εταιρία άρχισε να τροφοδοτεί με χαλβά και την Αττική. Όλοι οι έμποροι, συγκεντρωμένοι στην αγορά του Ρέντη, περίμεναν με αγωνία το φορτηγό με το χαλβά από τη Μακεδονία. Αναμένοντας το φορτηγό, διαδόθηκε από στόμα σε στόμα η ποιότητα του προϊόντος και όλο και περισσότεροι ήθελα να δοκιμάσουν τον ξακουστό χαλβά από τη Μακεδονία, το χαλβά που η ίδια η αγορά έτσι ονόμασε Μακεδονικό Χαλβά.
Το 1950 η εταιρία καινοτομεί, ξεφεύγοντας από τη χύμα πώληση που ήταν ο συνήθης τρόπος διακίνησης προϊόντων εκείνη την εποχή και ξεκινάει μία τολμηρή προσπάθεια τυποποίησης του Μακεδονικού Χαλβά σε μεταλλική συσκευασία.
Ο καλλιτέχνης που ανέλαβε να φιλοτεχνήσει το σήμα κατέληξε στη δημιουργία μίας γυναικείας φιγούρας, ντυμένης με την παραδοσιακή στολή της Αλεξάνδρειας Ημαθίας.
Η «Μακεδονοπούλα» έμελλε να διακοσμήσει το πρώτο λιθογραφημένο λευκοσιδηρό κουτί της εταιρίας, αρχικά ½ οκάς, το οποίο αποτέλεσε την αρχή μίας νέας εποχής και έγινε το σήμα κατατεθέν της.
Αυτός ήταν ίσως και ο σημαντικότερος σταθμός του Μακεδονικού Χαλβά καθώς η μεταλλική συσκευασία έκανε εφικτή τη μεταφορά και εξαγωγή του, αρχικά σε χώρες με έντονο το ελληνικό στοιχείο και σταδιακά, σε όλο σχεδόν τον κόσμο.
-Ποιο είναι το προφίλ της επιχείρησης σήμερα;
-Σήμερα, σχεδόν έναν αιώνα μετά την ίδρυσή της, η Αφοί Χαΐτογλου ΑΒΕΕ παραμένει μια αμιγώς ελληνική, οικογενειακή επιχείρηση και αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες τροφίμων στην Ελλάδα, τη μεγαλύτερη βιομηχανία επεξεργασίας σουσαμιού στην Ευρώπη αλλά και παγκόσμιο πρότυπο παραγωγικής δυναμικότητας και τεχνογνωσίας στο χώρο αυτό.
Η ιστορία της Αφοί Χαΐτογλου ΑΒΕΕ είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την παραγωγή ταχινιού και χαλβά, καθώς με αυτά τα προϊόντα ξεκίνησε το «ταξίδι» της. Παρόλα αυτά, με το πέρασμα των χρόνων και πορευόμενη πάντα με κύριο γνώμονα τη διάθεση προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας και άριστης ποιότητας, που να ανταποκρίνονται στις τάσεις της αγοράς και τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες των καταναλωτών, η εταιρία έχει επεκτείνει τις δραστηριότητές της και σε άλλες προϊοντικές κατηγορίες.
Έρευνα: Νάσος Μπράτσος/ΕΡΤ
