Σύμφωνα με σημερινό ρεπορτάζ του xronos.gr, τους τελευταίους μήνες οι απόπειρες ηλεκτρονικών-διαδικτυακών απατών πανελλαδικά και τοπικά στη Θράκη, έχουν πάρει μεγάλες διαστάσεις.
Καθημερινά εκατοντάδες email απατηλού περιεχομένου αποστέλλονται προς πάσα κατεύθυνση κι άλλα τόσα τηλεφωνήματα από απατηλούς αριθμούς, ενώ δεν είναι λίγοι όσοι την «πατούν».
Αρκετές είναι οι ανακοινώσεις της Ελληνικής Αστυνομίας που δεν αφορούν μόνο την ΠΕ Ροδόπης, αλλά ολόκληρη την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης με τετελεσμένες απάτες εις βάρος συμπολιτών μας, που δυστυχώς σε αρκετές περιπτώσεις –εάν όχι στις περισσότερες- έχουν ως λεία χιλιάδες ευρώ. Στο «στόχαστρο» των δραστών μπαίνουν κυρίως ανυποψίαστοι ηλικιωμένοι που δεν είναι εξοικειωμένοι με την τεχνολογία, καθώς κι επαγγελματίες που διαχειρίζονται δεκάδες ηλεκτρονικές συναλλαγές και τηλεφωνικές παραγγελίες καθημερινά.
Νέες μορφές απάτης φέρνει η τεχνολογία
Σε εγρήγορση αναφορικά με την ασφαλή χρήση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών και την ενημέρωσή τους για τις σύγχρονες μορφές ηλεκτρονικής απάτης που κυριαρχούν στο διαδίκτυο καλούνται οι συναλλασσόμενοι σε ευρωπαϊκό και κατ’ επέκταση σε εθνικό επίπεδο λόγω της έξαρσης που γνωρίζουν οι σύγχρονες μορφές απάτης που κυριαρχούν στο διαδίκτυο. Στο πλαίσιο αυτό γίνονται συνεχώς συστάσεις στους συναλλασσόμενους για ενδελεχή ενημέρωση και μεγάλη προσοχή στην επικοινωνία μέσω ηλεκτρονικών μηνυμάτων, στην παροχή προσωπικών στοιχείων σε τρίτους, στην επιλογή PIN και γενικότερα στη δραστηριότητά τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Την ίδια όμως στιγμή που εξαιτίας και της πανδημίας έχουν αυξηθεί ραγδαία οι συναλλαγές μέσω των εναλλακτικών ψηφιακών δικτύων, σε ιστορικά μάλιστα υψηλά επίπεδα, τάση που εκτιμάται ότι θα παραμείνει και μετά το τέλος της πανδημίας, νέες μορφές απάτης κάνουν την εμφάνιση τους διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με «το Βήμα»: Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται με αφορμή την εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για τις απάτες στον «κυβερνοχώρο» (cyber scams) που εγκαινίασε η Europol, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τραπεζική Ομοσπονδία (ΕΤΟ) στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μήνα Ασφάλειας στον Κυβερνοχώρο, στο ενημερωτικό υλικό με την τυπολογία των απατών στον «κυβερνοχώρο» και τους τρόπους πρόληψης, προστέθηκαν οι εξής 4 νέες μορφές απάτης: Απάτες υποτιθέμενης τεχνικής υποστήριξης, ηλεκτρονικές απάτες μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας, κλοπές στοιχείων ταυτότητας, και απάτες μέσω αλλαγής κάρτας SIM (SIM Swapping).
Ήδη στον σχετικό κατάλογο υπήρχαν: η απάτη του CEO (CEO Fraud), η απάτη μέσω τιμολογίων και λοιπών παραστατικών (invoice Fraud), οι απατηλές τηλεφωνικές κλήσεις (vishing), τα απατηλά μηνύματα SMS (smishing), τα απατηλά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (phishing),οι απατηλές ιστοσελίδες τραπεζών (spoofed bank websites), η απάτη μέσω διαδικτυακών ραντεβού (romance scam), και η κλοπή δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (personal data theft). Επίσης απάτες σχετιζόμενες με επενδύσεις (investment scams) και απάτες σε αγορές μέσω διαδικτύου (online shopping scams).
Δημιουργία συντονιστικού οργάνου στη χώρα μας
Στα μέσα του Οκτωβρίου αποφασίστηκε η δημιουργία συντονιστικού κέντρου για τις διαδικτυακές απάτες και την υποκλοπή στοιχείων τραπεζικών καρτών και κωδικών ηλεκτρονικής τραπεζικής με την τεχνική ηλεκτρονικού «ψαρέματος»-phishing, με την συμμετοχή της Ελληνικής Αστυνομίας, της Τράπεζας της Ελλάδος, της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών (ΕΕΤ) και άλλων συναρμόδιων φορέων και υπηρεσιών. Επίσης, αποφασίστηκε η άμεση έναρξη μεγάλης εκστρατείας ενημέρωσης των πολιτών, με συμβουλές για την προστασία τους από τους επιτήδειους απατεώνες. Οι αποφάσεις ελήφθησαν σε ευρεία σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, με τον υπουργό Τάκη Θεοδωρικάκο και την συμμετοχή, μεταξύ άλλων, του υφυπουργού Προστασίας του Πολίτη, του αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας, του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, του προέδρου της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών και της γενικής γραμματέως καθώς και μεγάλου αριθμού υπηρεσιακών παραγόντων.
Στη χώρα μας οι τρόποι προστασίας των καταναλωτών έχουν ήδη αρχίσει να γίνονται γνωστοί στο ευρύ κοινό τόσο μέσω της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών και της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος που έχουν προχωρήσει σε σχετικές ανακοινώσεις, όσο και μέσω αρμοδίων τραπεζικών στελεχών που με δημόσιες παρεμβάσεις ενημερώνουν τους συναλλασσόμενους, αλλά και ανακοινώσεις τραπεζών στις ιστοσελίδες τους.
Αναλυτικός οδηγός με χρήσιμες συμβουλές
Ακολουθούν βασικές συμβουλές της Ελληνικής Αστυνομίας προς τους πολίτες που είναι δημοσιευμένες κι ομαδοποιούνται από τον «Χ».
Απάτη με τη μέθοδο του «επιπλέον μηδενικού»:
- Συνήθως πραγματοποιείται σε αγγελίες αγοραπωλησιών ή παραγγελίες προϊόντων από επιχειρήσεις, όπου ο δράστης, παρουσιαζόμενος ως ενδιαφερόμενος αγοραστής, επικοινωνεί τηλεφωνικά ή μέσω διαδικτύου με τον υποψήφιο πωλητή και συμφωνούν σε συγκεκριμένο αντίτιμο.
- Οι δράστες αποστέλλουν στους πωλητές πλαστά βεβαιωτικά ότι, εκ παραδρομής, κατέθεσαν το συμφωνηθέν αντίτιμο της αγοράς με ένα μηδενικό επιπλέον, ζητώντας από τους αντισυμβαλλόμενους να επιστρέψουν επειγόντως τη διαφορά σε τραπεζικό λογαριασμό που τους υποδεικνύουν.
- Έπειτα εισπράττουν το ποσό και διακόπτουν κάθε επικοινωνία με τον αντισυμβαλλόμενο.
Απάτη με επενδυτικές εταιρείες:
- Οι δράστες, μέσω ιστοσελίδων στο διαδίκτυο, παρουσιάζονται ως στελέχη επενδυτικών εταιρειών ή εταιρειών διαχείρισης κρυπτονομισμάτων και πείθουν τους υποψήφιους πελάτες να καταθέσουν χρηματικό ποσό ως κεφάλαιο για επένδυση ή αγορά κρυπτονομισμάτων. Σε πολλές περιπτώσεις το χρηματικό ποσό που κατατίθεται είναι μεγάλο.
- Κατόπιν, μέσω εικονικής πλατφόρμας παρουσιάζουν στους πελάτες κέρδη, τα οποία δεν αντιστοιχούν στην πραγματικότητα, γεγονός που γίνεται αντιληπτό όταν ο πελάτης επιθυμεί την ανάληψη του κεφαλαίου και των κερδών του.
- Όταν ο πελάτης αιτηθεί την ανάληψη του κεφαλαίου και των κερδών του, διακόπτουν κάθε επικοινωνία μαζί του.
Απάτη μέσω αγγελιών για αγορά/πώληση οχημάτων ή άλλων αντικειμένων:
Οι δράστες χρησιμοποιούν δύο διαφορετικές μεθοδολογίες (modus operandi), που περιγράφονται ως ακολούθως:
α) Οι δράστες εμφανίζονται ως υποψήφιοι αγοραστές:
- μέσω του διαδικτύου, αναζητούν και βρίσκουν ηλεκτρονικές αγγελίες πώλησης οχημάτων και αντικειμένων, παντός τύπου, με σκοπό την εξαπάτηση των ιδιοκτητών τους,
- αφού έρχονται σε επικοινωνία (τηλεφωνικά ή από μέσα κοινωνικής δικτύωσης) με τους κατόχους, συμφωνούν για την αγορά και το αντίτιμο της συναλλαγής,
- στη συνέχεια, επιδεικνύουν στον πωλητή είτε ανύπαρκτο αριθμό λογαριασμού, στον οποίο φαίνεται ψευδής ηλεκτρονική μεταφορά του αντιτίμου της συναλλαγής στο λογαριασμό του, είτε πλαστές βεβαιώσεις μεταφοράς εμβασμάτων στον προαναφερθέντα λογαριασμό,
- οι πωλητές παραπλανούνται – πείθονται και χωρίς να έχουν διασταυρώσει αν είναι πραγματική η μεταφορά χρημάτων, υποβάλλουν υπεύθυνες δηλώσεις μεταβίβασης οχήματος, τις οποίες οι δράστες χρησιμοποιούν για την μεταβίβαση του οχήματος στο όνομά τους και συνήθως προβαίνουν στην άμεση μεταπώληση, ενώ σε περιπτώσεις αντικειμένων, παραλαμβάνουν αυτά και διακόπτουν κάθε επικοινωνία.
β) Οι δράστες εμφανίζονται ως πωλητές:
- καταχωρούν μέσω διαδικτύου ηλεκτρονικές αγγελίες πώλησης εικονικών οχημάτων ή ανύπαρκτων αντικειμένων, παντός τύπου, με σκοπό την εξαπάτηση υποψήφιων αγοραστών. Σε πολλές περιπτώσεις τα προσφέρουν σε δελεαστικές τιμές,
- οι υποψήφιοι αγοραστές έρχονται σε επικοινωνία μαζί τους και χωρίς να έχουν δει από κοντά το προς πώληση όχημα/αντικείμενο, πείθονται για τη φερεγγυότητα του υποτιθέμενου πωλητή και συμφωνούν για την αγορά του,
- στη συνέχεια, καταβάλλουν σε λογαριασμό Πιστωτικού Ιδρύματος που τους υποδεικνύεται από τους δράστες το αντίτιμο που έχει συμφωνηθεί, ως προκαταβολή.
- οι δράστες, εφόσον τα χρήματα έχουν καταβληθεί στον υποδεικνυόμενο από αυτούς λογαριασμό, διακόπτουν κάθε επικοινωνία με τον υποψήφιο αγοραστή και εκταμιεύουν απευθείας το χρηματικό ποσό που κατατέθηκε στο Πιστωτικό Ίδρυμα.
Η ΕΛΑΣ συμβουλεύει τους πολίτες:
- Να εξακριβώνουν κατά τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, ότι πράγματι μεταφέρθηκε το χρηματικό ποσό που έχει συμφωνηθεί.
- Να μην πείθονται εύκολα, όσον αφορά ευκαιριακές αγορές προϊόντων που προτείνουν άγνωστα άτομα, ιδιαίτερα δε, δίχως να δουν πρώτα τα προϊόντα αυτά.
- Στις περιπτώσεις που ο αγοραστής ισχυρίζεται την εκ παραδρομής καταβολή μεγαλύτερου ποσού του συμφωνηθέντος αντιτίμου και αιτείται την επιστροφή της διαφοράς, να εξακριβώνουν το αληθές των ισχυρισμών τους, μέσω επικοινωνίας με το τραπεζικό ίδρυμα.
- Να διασταυρώνουν την αξιοπιστία των επενδυτικών εταιρειών και των εταιρειών διαχείρισης κρυπτονομισμάτων, προτού καταθέσουν το κεφάλαιό τους ή προβούν σε αγορά κρυπτονομισμάτων.
- Να μην αποκαλύπτουν σε αγνώστους στοιχεία των πιστωτικών ή χρεωστικών τους καρτών, καθώς και τους προσωπικούς τους κωδικούς (e-banking, taxisnet, c v v κ.λπ.)
- Να αποφεύγουν την προκαταβολή χρημάτων σε ιδιώτες πωλητές, τους οποίους δε γνωρίζουν, ακόμη και εάν αυτοί αποκαλύπτουν τα στοιχεία τους ή τον αριθμό του τραπεζικού τους λογαριασμού.
- Να ενημερώνουν πάντα τις αστυνομικές Αρχές, ακόμη και σε περίπτωση απόπειρας απάτης σε βάρος τους.
Τονίζεται ότι οι δράστες αποφεύγουν την αυτοπρόσωπη παρουσία με τους παθόντες, επιδιώκοντας αποκλειστικά και μόνο την τηλεφωνική επικοινωνία μαζί τους, μέσω διαφόρων τηλεφωνικών συνδέσεων ή τη διαμεσολάβηση τρίτων προσώπων, για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου εντοπισμού και σύλληψής τους.
Για περισσότερες συμβουλές για την αποφυγή εξαπάτησης μπορείτε να βρείτε στην επίσημη ιστοσελίδα της Ελληνικής Αστυνομίας (www.hellenicpolice.gr) στην ενότητα Οδηγός του Πολίτη.