ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΦΡΟΥΡΙΟ ΤΩΝ ΚΙΜΜΕΡΙΩΝ

 Αν και οι ντόπιοι αναφέρονται στα πρόσφατα χρόνια της ιστορίας του κάστρου και στις μάχες του Ελληνικού στρατού γύρω από αυτό, τα παλιότερα χρόνια μοιάζουν να έχουν ξεχαστεί και λίγοι γνωρίζουν πως ο περίβολος του φρουρίου ανάγεται στην εποχή του Σιδήρου, αλλά χρησιμοποιήθηκε αργότερα και κατά τους Ελληνιστικούς και Ρωμαϊκούς χρόνους. Πιο συγκεκριμένα, ο περίβολος του φρουρίου θεωρείται προϊστορικός (θρακικός) και χρησιμοποιήθηκε στα ελληνιστικά & στα ρωμαϊκά χρόνια. Ανακαλύφθηκε το 1973 από τον σημερινό επίτιμο Έφορο Αρχαιοτήτων Θράκης Δ. Τριαντάφυλλο ( βλ. Δ. Τριαντάφυλλος, ΑΔ 29 (1973-74), Χρονικά, Β΄, 808-809, επίσης: Δ. Τριαντάφυλλος, «Οχυρωματικοί Περίβολοι στην Ενδοχώρα της Αιγαιακής Θράκης», στο Κουκούλη-Χρυσανθάκη, Χ. – O. Picard (επιμ.), Μνήμη Δ. Λαζαρίδη. Πόλις και Χώρα στην αρχαία Μακεδονία και Θράκη, Πρακτικά Αρχαιολογικού Συνεδρίου, Καβάλα 9–11 Μαΐου 1986, Θεσσαλονίκη 1990, 683–699).

Οι  αρχαιολόγοι  Π. Α. Πάντος και Δ. Τριαντάφυλλος έχουν αναφερθεί στο φρούριο των Κιμμερίων καθώς και στα γειτονικά κάστρα των Ρωμαϊκών χρόνων.    Σχετικά με  τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής των Κιμμερίων ο Π. Α. Πάντος αναφέρει (Θρακικά Χρονικά 32, 1975-6 σελ. 15)  πως μέσα στα Κιμμέρια έχουν βρεθεί κατά καιρούς τάφοι, όστρακα χονδροειδή μελαμβαφή οξυπύθμενων αμφορέων κλπ. Στα ΝΔ των Κιμμερίων υπάρχουν τέσσερις τύμβοι στη θέση «Τούμπες». Κοντά στον ένα τύμβο βρέθηκαν πριν από πολλά χρόνια δύο ακόσμητες λίθινες σαρκοφάγοι. Στα νότια του τύμβου αυτού υπάρχει παλαιό βαθμιδωτό πηγάδι κοντά στο οποίο βρέθηκε κεραμική ρωμαϊκών χρόνων. Πρόκειται, λοιπόν για μια περιοχή που μας έχει κληροδοτήσει αρκετά δείγματα της ιστορίας της.

Αλλά ας δούμε πώς μπορούμε να επισκεφτούμε το αρχαίο φρούριο των Κιμμερίων. Το Καλέ απέχει περίπου τρία χιλιόμετρα από τα Κιμμέρια. Ένας δύσβατος χωματόδρομος οδηγεί σε ένα μαντρί λίγο κάτω από την κορυφή, αλλά μόνο με αυτοκίνητο 4Χ4 μπορεί κανείς να φτάσει μέχρι εκεί, αλλιώς θα αναγκασθεί να αφήσει το αυτοκίνητο αρκετά πιο χαμηλά.  Περπατώντας περνάμε από τη θέση Γκρόζνο Τάραπ έχοντας στα δεξιά μας το ρέμα των Κιμμερίων (περιοχή Σαμόκοβο). Ο δρόμος είναι ελικοειδής και ανηφορικός και καταλήγει στο μαντρί που βρίσκεται στη θέση Τσαλόσοβο σε υψόμετρο 362 μ.

Η τελική ανάβαση από το μαντρί διαρκεί είκοσι περίπου λεπτά, αλλά είναι δύσκολη και απαιτεί και λίγο σκαρφάλωμα σε απότομα βράχια. Πιο ομαλή φαίνεται να είναι η ανάβαση στο φρούριο από τα ανατολικά. Πιθανόν η ανάβαση των αρχαίων να ήταν από τα βόρεια, ακολουθώντας την κλίση της πλαγιάς. Στο βόρειο τμήμα φαίνεται καθαρά η μεγάλη πύλη και εξωτερικός πλακόστρωτος δρόμος.

 Η θέα από το Καλέ είναι εντυπωσιακή και ανταμείβει τους κόπους της ανάβασης. Προς την πλευρά του κάμπου βλέπουμε στο βάθος τα Κιμμέρια, την Ξάνθη, τον ποταμό Κόσυνθο. Προς τα ανατολικά το βουνό Καράογλαν και το χωριό Έρανος. Προς τα βόρεια το χωριό Πανέρια (όπου σύμφωνα με το θρύλο πάγωσαν οκτώ τυριά ενός τσοπάνη μέσα στο κατακαλόκαιρο) και ο Κένταυρος. Προς τα δυτικά η κορυφή Μάνδρα με υψόμετρο 704 μ. που έχει οπτική επικοινωνία με το Καλέ και το η βυζαντινή ακρόπολη της Ξάνθειας (κορυφή Αυγό). Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ότι και στην κορυφή εκείνη υπάρχουν ίχνη παλαιάς οχύρωσης. Έτσι, δεν αποκλείεται να αποτελούσε και εκείνη βίγλα που επικοινωνούσε οπτικά με τις υπόλοιπες βίγλες της περιοχής.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΦΡΟΥΡΙΟΥ

Η συνολική περίμετρος του φρουρίου των Κιμμερίων είναι γύρω στα 285 μ. Μόλις φτάνουμε από το νότιο τμήμα βλέπουμε μπροστά μας ένα άνοιγμα. Δίπλα σ’ αυτό ένα κυκλικό κτίσμα (διαμέτρου 3 μ.) του οποίου έχει καταρρεύσει η οροφή, με μικρή είσοδο από τα βόρεια. Πιθανόν να πρόκειται για θολωτό τάφο ή υδατοδεξαμενή. Στα δεξιά του τα ίχνη μιας πέτρινης σκάλας. Τα τείχη του κάστρου έχουν πλάτος γύρω στα δύο μέτρα ενώ το ύψος τους στο ανατολικό τμήμα φτάνει τα 3 μ. 

Το  σχήμα του φρουρίου δεν είναι τετράγωνο αλλά ακολουθεί την κλίση της πλαγιάς του βουνού. Οι πέτρες των τειχών είναι κυρίως γνεύσιοι μεγάλου μεγέθους τοποθετημένοι προσεκτικά και συνδεδεμένοι με συνεκτικό κονίαμα. Σε μερικά σημεία τα θεμέλια πατούν πάνω σε μια πλατύτερη βάση για μεγαλύτερη σταθερότητα. Ίχνη από κτίσματα συναντάμε σε διάφορα σημεία στο εσωτερικό του φρουρίου καθώς και πολλά θραύσματα αρχαίας κεραμικής. Κάπου-κάπου διακρίνουμε και ίχνη από λαθρανασκαφές. Κοντά στο ψηλότερο σημείο του φρουρίου, όπου υπάρχει και υψομετρική στήλη της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού, έχουμε άλλο ένα κυκλικό κτίσμα, σαν κατοικία. Στο βόρειο τμήμα πιθανόν να υπήρχε και δεύτερη βόρεια είσοδος.

Οι ντόπιοι αναφέρουν πως υπήρχε υπόγεια στοά που έβγαζε από το φρούριο προς τα έξω. Δεν ξέρουμε αν αυτή η αναφορά είναι βάσιμη ή αν είναι απλώς δημιούργημα φαντασίας.

Το ουσιαστικό ερώτημα είναι: Τίνος οικισμού ακρόπολη αποτελούσε το συγκεκριμένο φρούριο; Κατά τον καθηγητή Νικόλαο Μουτσόπουλο (που επισκέφθηκε το φρούριο την 1η Ιουλίου 1975), η ακρόπολη χτίστηκε εκεί για μεγαλύτερη ασφάλεια λόγω του χρυσού που υπήρχε στην περιοχή. 

 Είναι βέβαιο πως μόνο αν γίνουν συστηματικές αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή θα απαντηθούν τα ερωτήματα που σχετίζονται με το φρούριο των Κιμμερίων.

Πηγές:

http://www.arxeion-politismou.gr/,

https://castlesoffreedom.blogspot.com/,

Thracologion Θρακολόγιον

Φωτογραφίες: Νικόλαος Θ. Κόκκας (1-11-2014)