Γράφει ο Γιώργος Πρωτόπαπας
Το Κόσοβο έλαβε την απόφαση, να καταργήσει εν μέρη, τους δασμούς 100% που έχουν επιβληθεί σε προϊόντα Σερβίας και Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, τουλάχιστον σε προσωρινή βάση.
Η κίνηση της κυβέρνησης της Πρίστινα, ενδεχομένως να παραπέμπει σε πιέσεις που δέχτηκε από ΗΠΑ αλλά και ΕΕ, που και οι δυο επιδιώκουν για δικούς τους λόγους, τον τερματισμό της διαμάχης Κόσοβου – Σερβίας. Ταυτόχρονα, ενδέχεται να αποτελεί και μέρος στρατηγικής της Πρίστινα, για να δοκιμάσει το Βελιγράδι, το πως θα ανταποκριθεί στην κατάργηση των δασμών.
Ο πρωθυπουργός του Κοσόβου Άλμπιν Κούρτι, με ανάρτηση στο Facebook στις 20 Μαρτίου ανάφερε, σύμφωνα με την ιστοσελίδα rferl.org,ότι θα καταργηθούν οι δασμοί στις πρώτες ύλες των δυο προαναφερθέντων κρατών, ενώ για τα άλλα προϊόντα θα παραμείνουν σε ισχύ. Η κατάργηση των δασμών, αποφασίστηκε με ψηφοφορία, δέκα υπέρ και δυο αποχές
Παράλληλα, ο Κούρτι επισήμανε, ότι τα σύνορα Σερβίας – Κοσόβου θα είναι ανοιχτά για εισαγωγή πρώτων υλών από την 21η Μαρτίου. Ωστόσο, επισήμανε, ότι αν το Βελιγράδι δεν σεβαστεί την πράξη καλής θέλησης της Πρίστινα, τότε από την 1η Απριλίου, το Κόσοβο θα ανταποδώσει, σε εμπορικό και πολιτικό επίπεδο.
Οι δασμοί 100% επιβλήθηκαν στα σερβικά προϊόντα, τον Νοέμβριο του 2018, εξαιτίας της διπλωματικής εκστρατείας του Βελιγραδίου, με στόχο να αναθεωρήσουν κράτη, την απόφαση αναγνώρισης της ανεξαρτησίας του Κοσόβου το 2008, καθώς και της απόρριψης του Κοσόβου από την Ιντερπόλ, για την οποία, η Πρίστινα θεώρησε, ότι υπήρχε σερβικός δάχτυλος.
Ο νέος πρωθυπουργός Κούρτι, από τότε που ανέλαβε την εξουσία, αντιστάθηκε στην κατάργηση των δασμών και πρότεινε μερική άρση – που όμως απορρίφθηκε από τον πρόεδρο του Κοσόβου Χασίμ Θάτσι και τις ΗΠΑ – το σημαντικότερο σύμμαχος του μικρού κράτους των Βαλκανίων.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Ρίτσαρντ Γκρένελ ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ στο Κοσσυφοπέδιο και τη Σερβία, έγραψε στις 27 Φεβρουαρίου στο Twitter, ότι η μερική άρση των δασμών δεν είναι αρκετή, αποκαλώντας την «μισό μέτρο».
Επιπλέον, ένα μέλος της Επιτροπής Ενόπλων Δυνάμεων της Γερουσία των ΗΠΑ, ζήτησε στις 10 Μαρτίου από το Κόσοβο, να καταργήσει τους δασμούς ή θα βρεθεί αντιμέτωπο με την αποχώρηση των στρατιωτικών δυνάμεων των ΗΠΑ που συνέλαβαν στο να διασφαλιστεί η κυριαρχία του Κοσόβου.
Σχέδια για συμφωνία
Η διεθνή κοινότητα έχει προτείνει δυο σχέδια, στην προσπάθεια να επιτύχει το τέλος της διαμάχης Βελιγραδίου – Πρίστινα, απαραίτητη προϋπόθεση για την ένταξη της Σερβίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι προτάσεις δεν προχώρησαν, εξαιτίας πολιτικών διαφωνιών στο Κόσοβο και του πολιτικού κόστους για το σέρβο πρόεδρο Αλεξάντερ Βούτσιτς, σύμμαχο του Βλαντιμίρ Πούτιν
Η πρώτη πρόταση αφορούσε, την ανταλλαγή εδαφών μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου, παραπέμποντας σε εκ νέου χάραξη συνόρων των Δυτικών Βαλκανίων και σε ένα ισχυρό διεθνή ανταγωνισμό γεωπολιτικών και οικονομικών συμφερόντων. Η ανταλλαγή περιλάμβανε τις σερβικές κοινότητες του Βόρειου Κοσόβου και της σερβικής Κοιλάδας του Πρέσεβου που κατοικείται από αλβανόφωνους. Το σχέδιο που εκπονήθηκε από το ίδρυμα του Τζορτζ Σόρος, υποστηρίχθηκε από τις ΗΠΑ, αλλά όχι και από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η δεύτερη πρόταση, αφορούσε το σχέδιο «διπλής κυριαρχίας» Σερβίας – Κοσόβου, που εικάζεται ότι ενθαρρύνθηκε από Εμανουέλ Μακρόν και Άνγκελα Μέρκελ στη άτυπη Σύνοδο Κορυφής για τα Δυτικά Βαλκάνια, στο Βερολίνο – Απρίλιος 2019. Η «διπλή κυριαρχία» που συζητείται ήδη από το 2011, αναφέρει ότι το Βόρειο Κόσοβο, θα μπορούσε να έχει ευρύτερη εξουσία από αυτήν που προβλέπεται στη δομή της Ένωσης Σερβικών Δήμων, αλλά εντός του πλαισίου του Συντάγματος του Κοσόβου.
Η συγκεκριμένη λύση αποκλείει τη διχοτόμηση του Κοσόβου, αμβλύνοντας ενδεχόμενες αντιδράσεις, καθώς δεν υφίσταται μεταβολή συνόρων. Το Κόσοβο θα διατηρήσει την εδαφική του ακεραιότητα, ενώ η Σερβία θα έχει ένα είδος κυριαρχίας πάνω στους σέρβους του Κοσόβου και στις σερβικές ορθόδοξες εκκλησίες. Παράλληλα, θα υπάρξει ειδική πρόνοια για την εκμετάλλευση πλουτοπαραγωγικών πηγών και τη διαφύλαξη της κοινωνικής συνοχής.
Ωστόσο, η επίλυση της διαμάχης Κοσόβου – Σερβίας , θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολη περίπτωση, καθώς πρέπει να ληφθεί υπόψη και ο παράγοντας Ρωσίας, στενή σύμμαχο του Βελιγραδίου. Αντίθετα, το Κόσοβο αποτελεί, στενό σύμμαχο των ΗΠΑ, στο πλαίσιο της αμερικάνικης στρατηγικής για επιρροή στα δυτικά Βαλκάνια.