Του Γιώργου Ξ. Πρωτόπαπα
Διεθνολόγου
Οι εξελίξεις του εμφυλίου της Λιβύης προκαλούν νέα δεδομένα, μετά τις σημαντικές απώλειες του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, που το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών οφείλει να μελετήσει προσεκτικά και ενδεχομένως να επανεξετάσει τη στρατηγική του.
Η εμμονή του υπουργείου Εξωτερικών να συνομιλεί με το Χαλίφα Χαφτάρ και τον Ακίλα Σαλέχ, πρόεδρος του κοινοβουλίου της Λιβύης, αλλά ουσιαστικά πρόεδρο του κοινοβουλίου του Τομπρούκ, έχουν ως αποτέλεσμα η ελληνική διπλωματία να «βλέπει το δέντρο» και να «χάνει το δάσος». Ο Χαφτάρ αποτελεί θεωρητικά σύμμαχο της Ελλάδας στη Λιβύη, για την ακύρωση του παράνομου μνημονίου Άγκυρα – Τρίπολης, που οριοθέτησε τα θαλάσσια σύνορα σε βάρος της Ελλάδας.
Τα ελληνικά συμφέροντα φαίνεται να εξυπηρετεί μια επίλυση του εμφυλίου πολέμου, όσο ο Χάφταρ παραμένει, υπολογίσιμο μέγεθος για τη διεθνή κοινότητα. Η πρωτοβουλία της Αιγύπτου για επίτευξη εκεχειρίας στη Λιβύη, αν και αντιμετωπίστηκε θετικά από το ΥΠΕΞ, δεν είναι βέβαιο ότι θα έχει αποτέλεσμα.
Ο εκπρόσωπος της GNA αντιμετώπισε ψυχρά την αιγυπτιακή πρωτοβουλία, δηλώνοντας, ότι «δεν ξεκινήσαμε αυτόν τον πόλεμο, αλλά θα επιλέξουμε την ώρα και τον τόπο που θα τελειώσει». Ταυτόχρονα, οι στρατιωτικές δυνάμεις της αναγνωρισμένης από τα Ηνωμένα Έθνη κυβέρνηση της Τρίπολης (GNA), σύμφωνα με το Al Jazeera, συνεχίζουν την προέλασή τους, εξαπολύοντας αεροπορικές επιθέσεις εναντίον περιχώρων της πόλης Σύρτης.
Η ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών επέλεξε στο εμφύλιο της Λιβύης με στόχο την ακύρωση του μνημονίου, να επικεντρωθεί:
- Στις επιχειρησιακές δυνατότητες του LNA του στρατάρχη Χαφτάρ, που ενδεχομένως να υπερεκτίμησε, με αποτέλεσμα η ελληνική κοινή γνώμη να τον αντιμετωπίσει ως «ήρωα» και να θεωρήσει δεδομένη τη νίκη του ενάντια στην κυβέρνηση της Τρίπολης και έμμεσα προς την Τουρκία.
- Σε μια διεθνή διπλωματική εκστρατεία κατά της ακύρωσης του τουρκό -λυβικού μνημονίου και τη συμμαχία με τον Εμάνουελ Μακρόν, που όμως δεν εμπόδισαν την αναθεωρητική στρατηγική του Ταγίπ Ερντογάν στην ανατολική Μεσόγειο. Τα νέα δεδομένα στον εμφύλιο ανησυχούν και το Παρίσι που φοβάται επωφελή συμφωνία Ρωσίας (σύμμαχο Χαφτάρ) και Τουρκίας. Η γαλλική διπλωματία επιδιώκει το συντομότερο, πολιτική επίλυση στη Λιβύη, δεν επιθυμεί πτώση του Χαφτάρ, καθώς θα πλήξει σημαντικά τα γαλλικά ενεργειακά συμφέροντα στη Λιβύη.
- Σε επαναλαμβανόμενες ανακοινώσεις, για διεθνή απομόνωση της Τουρκίας, που διαψεύδονταν και διαψεύδονται από τις εξελίξεις. Το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν προσκλήθηκε στη Διάσκεψη Βερολίνου για τη Λιβύη, ενώ παρευρέθηκε η Τουρκία, έπρεπε να είχε προβληματίσει έντονα την ηγεσία του ΥΠΕΞ. Τελικά ο Ερντογάν μόνο απομονωμένος δεν φαίνεται να είναι, καθώς συνομιλεί και με Ντόναλντ Τραμπ και με Βλαντιμίρ Πούτιν.
Η επόμενη μέρα προμηνύεται δύσκολη για την ελληνική διπλωματία, αν επικρατήσει η κυβέρνηση της Τρίπολης. Το ΥΠΕΞ θα πρέπει, ετεροχρονισμένα πλέον, να αναζητήσει πιο αξιόπιστους συμμάχους για την προώθηση των ελληνικών συμφερόντων.
Επίσης, επιβάλλεται να συστήσει ένα μηχανισμό ενημέρωσης, που να συνδυάζει αποτελεσματικά, τις πληροφορίες από τις υπηρεσίες πληροφοριών και των πρεσβείες, ώστε να έχει τη δυνατότητα να αξιολογεί και να προβλέπει τις εξελίξεις.
Η ελληνική διπλωματία βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με μια συνδυασμένη τουρκική προκλητικότητα σε Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειο και Έβρο, που κάνει εμφανή την πρόθεση του Ερντογάν, να δημιουργήσει τετελεσμένα στην ελληνική πλευρά.