Του Σεμπαϊδήν Καραχότζα
Δημοσιογράφου ΘΠΕ
Έχω γράψει πολλές φορές πως συγκριτικά με τον νομό Ροδόπης όπου το παιχνίδι έχει κυριολεκτικά χαθεί, στην Ξάνθη η κατάσταση είναι πολύ καλύτερη ως προς τα μειονοτικά ζητήματα και κυρίως ως προς τους Έλληνες μουσουλμάνους Πομάκους κατοίκους της αφού ειδικά στους οικισμούς του Δήμου Μύκης, τα γνωστά και ως Πομακοχώρια της ορεινής Ξάνθης, όχι μόνο διατηρείται στο ακέραιο η πομάκικη γλώσσα, όχι μόνο οι περισσότεροι εξακολουθούν να έχουν ελληνική συνείδηση αλλά η συντριπτική πλειοψηφία των Πομάκων τηρεί ακόμα ήθη, έθιμα και παραδόσεις που κληρονόμησε από τις προηγούμενες γενιές.
Και στην Ξάνθη όμως τα πράγματα εδώ και μερικά χρόνια έχουν αρχίσει να αλλάζουν κυρίως ως προς την τήρηση των εθίμων, ορισμένα εκ των οπίων αρχίζουν να χάνονται ή έστω να αλλοιώνονται.
Ένα πανάρχαιο πομάκικο έθιμο είναι και το Ζμιδάρ, δηλαδή τα γενέθλια που κάνουν οι Πομάκοι στο παιδί τους μία μόνο φορά, λίγες μέρες μετά την γέννηση του. Το Ζμιδάρ γινόταν πάντα ημέρα Παρασκευή και καλεσμένες ήταν μόνο οι γυναίκες των γύρω οικισμών στις οποίες η οικογένεια του νεογέννητου προσέφερε καλαμποκίσιο ψωμί ανακατεμένο με βούτυρο συν κάποια άλλα εδέσματα. Από την πλευρά τους οι καλεσμένες προσέφεραν στο νεογέννητο χρήματα και κάποια δώρα, ρούχα ή παιχνίδια.
Αργότερα κάποιες οικογένειες αντικατέστησαν το καλαμποκίσιο ψωμί με το πιλάφι που προσφέρεται και στα Χάτιμ ενώ παράλληλα άλλαξαν και την ημέρα και αντί για Παρασκευή, το Ζμιδάρ άρχισε να γίνεται την Κυριακή ώστε να μπορούν να καλούν και τους άνδρες των γύρω χωριών.
Επειδή όμως ένα Ζμιδάρ κοστίζει στην καλύτερη περίπτωση χίλια ευρώ, κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης πολλά ζευγάρια αδυνατούσαν να δαπανήσουν ένα τόσο μεγάλο χρηματικό ποσό κι έτσι άρχισαν να μην κάνουν αυτά τα γενέθλια στο νεογέννητο παιδί τους.
Δεν ήταν όμως μόνο η οικονομική κρίση που στάθηκε η αιτία να αρχίσει να χάνεται αυτό το πομάκικο έθιμο. Πολλά ζευγάρια απλά άρχισαν να θεωρούν demode αυτού του είδους τις γιορτές με αποτέλεσμα να τις αποφεύγουν.
Και τώρα, ήταν που ήταν στραβό το κλίμα, το έφαγε και ο κορονοϊός αφού λόγω των περιοριστικών μέτρων απαγορεύεται ο συνωστισμός και Ζμιδάρ σημαίνει πάρα πολύς κόσμος μαζεμένος σε ένα σπίτι.
Όσο για τον παραδοσιακό πομάκικο γάμο, αυτόν πλέον ελάχιστοι τον θυμούνται διότι εδώ και δεκαετίες, τα νεόνυμφα ζευγάρια Πομάκων, προτιμούν μετά την ολοκλήρωση της θρησκευτικής διαδικασίας η οποία τελείται είτε στη Μουφτεία είτε σε έναν οποιονδήποτε Ιμάμη, να διοργανώσουν ένα γλέντι σε κάποιο κοσμικό κέντρο που στην καλύτερη περίπτωση τους κοστίζεις κοντά στα 5 χιλιάρικα.
Πάντως στην Ξάνθη και παρά τα όσα προανέφερα, η κατάσταση εξακολουθεί να είναι όχι απλά καλή αλλά και πολύ ελπιδοφόρα για το μέλλον διότι οι περισσότεροι Πομάκοι, παρά τους μοντέρνους καιρούς στους οποίους ζούμε, εξακολουθούν να κάνουν ότι έκαναν και οι παππούδες τους.