Με αφορμή την αρχιερατική θεία λειτουργία στον Ιερό Ναό του Τιμίου Σταυρού της Αρμενικής Κοινότητας Καβάλας, παρουσία του Αρχιεπισκόπου των Ελλάδι Ορθοδόξων Αρμενίων κ.κ. Κεγάμ Χατσεριάν αλλά και του Μητροπολίτη κ.κ. Στεφάνου. ο Κωνσταντίνος Παπακοσμάς, εξιστορεί μερικά στοιχεία για την ιστορική διαδρομή των Αρμενίων στην Καβάλα.
Επιπλέον αναφέρει πληροφορίες για τον Απραάμ Ασυριάν μια μορφή της Αρμενικής κοινότητας Καβάλας, που έφυγε από την ζωή πριν ακριβώς δυο χρόνια, στις 19 Σεπτεμβρίου 2021.
Αναλυτικά σε ανάρτηση του στο facebook αναφέρει:
Η πρώτη Αρμενική Κοινότητα διαμορφώνεται στην Καβάλα μετά τους διωγμούς του 1894 – 96 από τον Σουλτάνο Αβδούλ Χαμίντ.
Μετά τη Γενοκτονία του 1915 από τους Τούρκους, πολλοί Αρμένιοι, ξεριζωμένοι από τα πατρογονικά τους εδάφη, βρίσκουν καταφύγιο στην Καβάλα και την ευρύτερη περιοχή. Ακόμη περισσότεροι έρχονται κατά κύματα το 1922 και διοικούνται πλέον από Επιτροπή, η οποία είναι αναγνωρισμένη από την ελληνική κυβέρνηση.
Η κοινότητα αποκτά την πρώτη της εκκλησία το 1912, η οποία όμως εξαιτίας των πολιτικών αλλαγών, παύει να λειτουργεί το 1913. Την ίδια εποχή λειτουργεί και το πρώτο σχολείο, σε ξύλινο παράπηγμα στην περιοχή του δημοτικού κήπου με περίπου 90 μαθητές.
Το 1932 οι Αρμένιοι αποκτούν τον Ιερό ναό του Τιμίου Σταυρού, πίσω από τον Καθεδρικό ναό του Αγ. Παύλου και φυσικά έχουν και μόνιμο ιερέα. Το σχολείο μεταφέρεται στις παράπλευρες του ναού αίθουσες, η κοινότητα οργανώνεται καλύτερα και έχει πλέον και μία πνευματική εστία. Παράλληλα άρχισαν να δραστηριοποιούνται τοπικοί σύλλογοι, φιλανθρωπικοί, αθλητικοί, πολιτιστικοί, υπάρχει αρμενική νεολαία και διοργανώνονται εκδηλώσεις με θεατρικές παραστάσεις, παραδοσιακούς χορούς, αθλητικές συναντήσεις κ.λ.π.
Οι Αρμένιοι εντάσσονται ομαλά στην τοπική κοινωνία και συμβάλουν στην οικονομική της ανάπτυξη. Αξίζει ν΄ αναφέρουμε τις εταιρίες καπνού Τακβοριάν και Μισσιριάν, που έχουν δώσει εργασία σε Έλληνες και Αρμένιους, η πρώτη μέχρι τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, η δεύτερη μέχρι τις μέρες μας.
Η Κοινότητα αναπτύσσεται οικονομικά και αριθμητικά, προσεγγίζοντας τα 1000 – 1500 άτομα. Η όλη όμως εικόνα ανατρέπεται το 1946 – 47 με το μεγάλο κύμα παλιννοστούντων στην τότε Σοβιετική Αρμενία και τη μετέπειτα μετανάστευση προς Αργεντινή, Καναδά, Αυστραλία κ.λ.π.
Σήμερα η Κοινότητα αποτελείται από ένα μικρό αριθμό Ελλήνων πολιτών αρμενικής καταγωγής, που μαζί με τους οικονομικούς μετανάστες που ήρθαν στην πόλη με τη δεκαετία του 1990 και δεν ξεπερνά τα 100 άτομα. Είναι όμως οργανωμένη με την Εφορεία της Εκκλησίας, τον Ιερέα που λειτουργεί εκ περιτροπής σε όλες τις Εκκλησίες της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης και έχει έδρα την Κομοτηνή και με το παράρτημα «Σεβάν» του Αρμενικού Σταυρού Ελέους Μακεδονίας – Θράκης, το οποίο ιδρύθηκε το 1932 και αποτελεί μια μη κυβερνητική, μη κερδοσκοπική, εθελοντική και φιλανθρωπική οργάνωση.
Πριν δυο χρόνια τέτοιες ημέρες (19 Σεπτεμβρίου 2021) έφευγε από την ζωή μια εμβληματική μορφή της Αρμενικής Κοινότητας Καβάλας ο Απραάμ Ασυριάν, τότε είχα γράψει: “Ο θάνατος του Απρααμ Ασυριαν του αγαπητού και πάντα χαμογελαστού Καβαλιώτη μας έχει συγκλονίσει. Δεν έχει περάσει ούτε ένας χρόνος από τότε πού μου εμπιστεύτηκε την ιστορία της Αρμενικής κοινότητας Καβάλας, που υπηρέτησε δεκαετίες ολόκληρες τόσο αυτός όσο και ολόκληρη η οικογένεια του. Μιλούσε με καμάρι για την προκοπή των Αρμενίων αλλά και τις δύσκολες συνθήκες που αντιμετώπισαν. Με κάθε τρόπο τιμούσε την γενοκτονία του Αρμενικού λαού, όπως και ήταν πάντα παρών στις Εθνικές επετείους και ειδικά στις αποδόσεις τιμής στον Ποντιακό και Μικρασιατικό Ελληνισμό.
Καθε συνάντηση μαζί του και μια όαση Ιστορίας και αισιοδοξίας. Η συζήτηση έκλεινε πάντα με ένα χαριτωμένο ανέκδοτο πού έλεγε με τον δικό του μοναδικό τρόπο. Στόχος του η ιστορία του Αρμενικού λαού στην Καβάλα να έχει την θέση της στο Δημοτικό Μουσείο. Αιωνία σου η μνήμη αγαπητέ Απρααμ. Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους σου”. Υπολογίζεται ότι κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ζούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία περισσότεροι από δύο εκατομμύρια Αρμένιοι. Από αυτούς, δυτικές και αρμενικές πηγές υποστηρίζουν ότι σφαγιάστηκε το 1,5 εκατομμύριο. Η Συμβολική μέρα της Γενοκτονίας των Αρμενίων θεωρείται η 24η Απριλίου του 1915, όταν ξεκίνησε πογκρόμ εναντίον της Αρμένικης κοινότητας της Κωνσταντινούπολης από τους Νεότουρκους, στο οποίο λιντσαρίστηκαν εκατοντάδες άνθρωποι. (Στοιχεία της ιστορίας της Αρμενικής Κοινότητας Καβάλας είναι από συνέντευξη τύπου που είχε δοθεί το 2015 στο πλαίσιο της απόδοσης μνήμης για τα 100 χρόνια της Γενοκτονίας . Για την Αρμενική Κοινότητα Καβάλας είχε μιλήσει η σημερινή πρόεδρος της Κοινότητας κ. Μαρί Καλαϊτζιάν).
