Διακόσια και πλέον χρόνια οι μοναχοί της Μονής Βατοπαιδίου κονταροχτυπιούνταν με τον εκάστοτε Μητροπολίτη Ξάνθης και Περιθεωρίου για την ιδιοκτησία της λίμνης Βιστωνίδας, Πορού ή Μπουρού όπως αυτή αναφέρεται στα πατριαρχικά έγγραφα. Η διένεξη είχε λάβει μεγάλες διαστάσεις και οι προκαθήμενοι της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης κλήθηκαν πολλές φορές να επιλύσουν τις διαφορές των δύο πλευρών, απευθύνοντας ακόμη και συστάσεις προς τον Μητροπολίτη Ξάνθης. Τρεις μητροπολίτες της περιοχής προσπάθησαν να εντάξουν στην κυριαρχία της επαρχίας τους τη λίμνη Βιστωνίδα αλλά απέτυχαν. Και στη διένεξη ενεπλάκησαν υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς και κάποιοι στενοί συνεργάτες πατριαρχών και σε ορισμένες περιπτώσεις και με το αζημίωτο, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι μελετητές.
Το πρόβλημα επιλύθηκε τελικά το 1839 όταν ο Πατριάρχης Γρηγόριος Στ΄ αποφάσισε να επικυρώσει την κυριαρχία της Μονής επί της λίμνης. Και στην προσπάθειά του να χρυσώσει «το χάπι» στον τότε Μητροπολίτη Ξάνθης και Περιθεωρίου Ευγένιο τού έδωσε το δικαίωμα να τελεί μία φορά τον χρόνο λειτουργία στον ναό που υπήρχε στη λίμνη και να εισπράττει τα χρήματα που προσέφεραν οι πιστοί.(…) «Εν τη εορτή της Εκκλησίας απερχόμενον τον κατά καιρούς Ξάνθης και αρχιερατικήν εκτελούντα λειτουργίαν, εκβάλλειν δίσκον εν αυτή επί τω φιλοδωρείσθαι παρά των εν τω βιβαρίω δουλευόντων χριστιανών» επισημαίνεται χαρακτηριστικά στο Πατριαρχικό Σιγίλλιο. Και ο οβολός των πιστών που προσέφεραν στον δίσκο δεν πρέπει να ήταν ευκαταφρόνητος αφού οι χριστιανοί που εργάζονταν στο βιβάριοιχθυοτροφείο της εποχής ήταν πολλοί και μαζί με τις οικογένειές τους συγκεντρώνονταν την ημέρα της εορτής του αγίου στον οποίο ήταν αφιερωμένο το εκκλησάκι.
ΑΘΩΟΙ
Παρ’ όλες τις διενέξεις και τις δικαστικές διαμάχες, οι Μοναχοί της Μονής Βατοπεδίου ΑΘΩΏΘΗΚΑΝ τελεσίδικα σε ποινικό επίπεδο για τις συναλλαγές και ανταλλαγές με το ελληνικό δημόσιο, όσο αναφορά το αστικό σκέλος, αυτό έχει επίσης επιλυθεί στο 90% και αναμένονται να καθοριστούν επι της ουσίας οι λεπτομέρειες διαχείρισης.
ΤΙ ΕΦΕΡΕ ΚΟΝΤΑ ΤΟ ΒΑΤΟΠΕΔΙ ΜΕ ΤΗΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΞΑΝΘΗΣ;
Μπορεί το ποινικό και αστικό σκέλος λοιπόν να καθόρισε το μέλλον της Μονής Βατοπεδίου στη Λίμνη Βιστωνίδα και στο εκεί Μετόχι του Αγίου Νικολάου και της Παντάνασσας, εντούτοις, απορίας άξιο παραμένει τι είναι αυτό που έφερε κοντά τις δύο αντιμαχώμενες εσωεκκλησιαστικά πλευρές, όταν η Μητρόπολη Ξάνθης, πρωτοστάτησε στους αγώνες κατά των διεκδικήσεων της Μονής στη Λίμνη, διοργάνωσε όλα τα συλλαλητήρια με τους τότε Δημάρχους των 5 Καποδιστριακών Δήμων και τον τότε Νομάρχη Ξάνθης, σηκώνοντας ΜΑΥΡΕΣ ΣΗΜΑΙΕΣ. Θέμα, που συμπλήρωσε την τότε τεταμένη κατάσταση στο πολιτικό σκηνικό και που συνέβαλε καθοριστικά στην πτώση δύο κυβερνήσεων και δύο προέδρων κομμάτων, της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ.
Ο Μητροπολίτης Ξάνθης, θεωρούσε εκ προοιμίου “εχθρό” της τοπικής Εκκλησίας, όποιον ήταν με την πλευρά της Μονής Βατοπεδίου και προς αυτή την κατεύθυνση είχε πειθαρχήσει σχεδόν το σύνολο του πολιτικού κόσμου, τουλάχιστον σε φαινομενικό επίπεδο, μιας και πολλοί ήταν αυτοί που “έπαιζαν διπλό παιχνίδι” υποβάλλοντας τα σέβη τους παράλληλα και στον Ηγούμενο Εφραίμ καθώς και στον Μοναχό Αρσένιο.
Απο την άλλη, ο Ηγούμενος Εφραίμ και ο Μοναχός Αρσένιος, παντού αποκαλούσαν ως “άμεσο υποκινητή της όλης υπόθεσης κατά της Μονής Βατοπεδίου” τον Μητροπολίτη Ξάνθης Παντελεήμων, χρεώνοντας στον ίδιο και τη στάση της Ελλαδικής Εκκλησίας καθώς και τις επιρροές που άσκησε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο για να τεθεί τότε σε Αργία ο Ηγούμενος της Αθωνικής Μονής.
Μέσα σε ένα τέτοιο τεταμένο κλίμα, με όλα όσα συνέβησαν στο πρόσφατο παρελθόν και μάτωσαν κυριολεκτικά τις σχέσεις της Ξάνθης με τη Μονή Βατοπεδίου, αλλά και χρέωσαν σε πολιτικό επίπεδο μία καθαρά δικαστική υπόθεση, πως επήλθε ηρεμία και τι συνέβαλε σε αυτό;
ΠΟΣΟΣΤΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ;
Σε επίσκεψή του στη Μονή Βατοπεδίου ο γράφων το ρεπορτάζ αυτό – συνοδεία του δικηγόρου της Μονής απο την Ξάνθη – συναντήθηκε κάπου μεταξύ των ετών 2013-2014 με τον Ηγούμενο Εφραίμ καθώς και με τον Μοναχό Αρσένιο. Στο περιθώριο μιας συζήτησης, και ενώ οι δικαστικές διαμάχες ήταν σε εξέλιξη, ο Ηγούμενος εκμυστηρεύτηκε: “θεωρώ ότι το θέμα ξεκινά απο το ποσοστό διαχείρισης στο Μετόχι. Η Μητρόπολη αξιώνει πολλά. Δεν είναι δυνατόν να επικρατούν τέτοιες λογικές. Ολα αυτά είχαν ξεκαθαριστεί το 1997-98 επι αειμνήστου Αμοιρίδη, όταν όλες οι πλευρές είχαμε συμφωνήσει για το Βυζαντινό Χωριό που θα αναβάθμιζε την περιοχή, θα έδινε δουλειά σε χιλιάδες κατοίκους και θα αύξανε το εισόδημα των πόλεων της Ξάνθης και της Κομοτηνής…”
Σε ερώτηση του γράφοντος προς τον Ηγούμενο του Βατοπεδίου, τι είναι αυτό που τελικά θα μπορούσε να φέρει κοντά τις δύο πλευρές για να λήξει η μεταξύ τους διένεξη, η απάντηση ήταν αφοπλιστική: “Εμείς με τον Αγιο Ξάνθης, δεν έχουμε κανένα πρόβλημα. Εκείνος προφανώς και για τους δικούς του λόγους, διατηρεί αυτή την κόντρα, που μόνο κακό κάνει στην Εκκλησία μας, ενώ διευκολύνει τις πολιτικές επιδιώξεις κάποιων…”
Εν τω μεταξύ οι χαρακτηρισμοί που ανταλλάχθηκαν απο τις δύο πλευρές ήταν και παραμένουν τόσο βαρύτατοι, που κανείς δεν ήλπιζε να υπάρξει ούτε καν συνάντηση των δύο “Προκαθήμενων”.
ΙΕΡΟΥΡΓΗΣΑΝ ΜΑΖΙ…
Οπως μετέδωσε τον Σεπτέμβρη του 2019 το “ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ” , με την αγιορείτικη τάξη εορτάστηκε η μνήμη της Παναγίας της Παντάνασσας, στο ιερό μετόχι της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου στο Πόρτο Λάγος στη λίμνη Βιστωνίδα.
Των Ιερών ακολουθιών προεξήρχε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ξάνθης και Περιθεωρίου κ. Παντελεήμων, πλαισιούμενος από τον Καθηγούμενο της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου Γέροντα Εφραίμ, Βατοπαιδινούς ιερομονάχους , διακονους και ιερείς της ευρύτερης περιοχής.
Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας ακολούθησε η λιτάνευση της Ιεράς Εικόνας της Παναγιας της Παντανασσης.
Το παρών στην θεια λειτουργία έδωσαν οι διοικητές της Αστυνομικής Διεύθυνσης Ξανθης, της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Ξάνθης, Λιμεναρχείου Πόρτο Λάγος, ο Διοικητής του Α.Τ. Αγίου Όρους και εκπρόσωποι του Στρατού.
Στη συνεχεια ακολούθησε το παραδοσιακό μοναστηριακό κέρασμα στο αρχονταρίκι της Μονής.
ΠΟΙΟΙ ΚΕΡΔΙΣΑΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΙ ΟΧΙ;
Το μόνο βέβαιο, και χωρίς να έχει υπάρξει απάντηση στο ερώτημα “τι έφερε κοντά Εφραίμ και Παντελεήμων Ξάνθης”, είναι ότι μεταξύ των δύο πλευρών κάποιος βγήκε κερδισμένος και κάποιος χαμένος!
Πολλοί υποστηρίζουν ότι κερδισμένη παραμένει η Μονή Βατοπεδίου, που όχι μόνο δεν βγήκε “λαβωμένη” απο την όλη αντιδικία, αλλά ενισχύθηκε κατά τρόπο υπερβολικό, αφού αναμείχθηκαν έντονα και η Ρωσική Κυβέρνηση με την οποία τηρεί ο Ηγούμενος Εφραίμ άριστες σχέσεις, η δε οικονομική κατάσταση της Μονής είναι σε άριστη κατάσταση με τη “φροντίδα” και του Ελληνορώσου Επιχειρηματία Ιβάν Σαββίδη, σχέση που “έχτισε” εκτός του Προέδρου Πούτιν, και ο πάλαι ποτέ κοινός δικηγόρος τους απο την Ξάνθη.
Η Μητρόπολη Ξάνθης, ουδείς γνωρίζει ποιο όφελος είχε. Μόνον ο Μητροπολίτης Παντελεήμων, που είχε την άμεση διαχείριση της όλης υπόθεσης σε συνεργασία με τους νομικούς και πολιτικούς του συμβούλους.
Εκτός και αν η “διπλή ιδιότητα” κάποιων “μεσολάβησε” για την αποκατάσταση των σχέσεων της τοπικής Εκκλησίας Ξάνθης με την ηγεσία της Μονής Βατοπεδίου.
Η ιστορία, ίσως κάποια στιγμή το αποκαλύψει και αυτό!